XXIX
THƯA ÔNG, ÔNG BÔNÁCĐEN
Làm gì?
Chép sổ sách chăng? Nhưng liệu tôi có làm được không? Chữ viết của
tôi như trẻ con, rối rắm và khó đọc. Trong các lớp văn chương người ta
thường nói: “Chỉ có bọn ngu mới viết đẹp thôi”; người ta hứa tặng giải
thưởng tập viết cho anh nào ngu nhất. Và tôi, phụ hoạ với ông giáo của tôi,
con người ngu ngốc ấy! Với thầy tôi, con người mù quáng ấy! Tôi đã gần
như tự hào vì viết chữ rất xấu. Người ta thấy chuyện đó ở một anh học giỏi
là độc đáo và có điệu.
Nếu hồi xưa không làm diễn văn la-tinh, mà tập viết, - không nghiên
cứu Xixêrông mà nghiên cứu Favacgiê
– thì nay tôi có thể chép sổ sách
ban ngày và được rỗi mỗi buổi tối, hoặc chép ban đêm để ban ngày học tuỳ
ý; chỉ cần có thế để tôi được tự do.
Dù sao tôi vẫn đi tìm những nơi mượn người sao chép ở những bảng
căng lưới thép ở Toà Án, trên các cột báo của tờ Quảng cáo nhỏ, trên
những biển treo ở nơi đi tiểu, và tôi tới các địa chỉ được ghi.
Người ta cười vào mũi tôi khi tôi đưa ra những mẫu chữ của mình;
người ta dẫn tôi đến trước mặt những người trông như hạ sĩ quan hoặc quản
lý văn khế, họ viết không khác gì thợ khắc – cứ như in ấy!
Tôi chỉ chuốc lấy một phen xấu hổ mà thôi; tôi không thể kiếm ăn
bằng cách ấy được.
“Dù anh có hoa tay đi nữa cũng vẫn khó khăn lắm! Làm việc này
không sống được đâu; anh sẽ mờ mắt vẫn không kiếm đủ ăn”, một trong số
những tay bút thiếp đỏ bảo tôi.
Cần phải quen những cửa hiệu nổi tiếng, - muốn vậy phải có thời gian
và có quan thầy mạnh!…
