Từ lâu lắm rồi, tôi có một chiếc mũ quá rộng do một anh bạn nhượng
lại.
Trước đấy, tôi có một chiếc mũ quá chật. Tôi buộc phải cầm mũ trong
tay, quành sau lưng.
Bộ điệu ấy làm cho những đầu óc hẹp hòi, những kẻ có mũ vừa kích
thước nhận xét xấu về tôi. Người ta gọi tôi là “chàng điệu”! Tôi muốn làm
ra vẻ một nhà tư tưởng, muốn phô vầng trán, vì trán rộng! - “Đó là một
thằng tự phụ!”
Tự phụ? - chính tôi, tôi cũng rất muốn đội mũ lên đầu!
(Nhưng chiếc mũ, khi rộng quá nó trùm lên tôi như quả chuông của
thợ lặn, và khi hẹp quá thì nó buộc tôi phải đi đứng như anh leo dây. Tôi bị
lạnh luôn, vì gió bấc và thật là nhục nhã khi thấy mình có vẻ một người làm
kiểu mẫu để vẽ những bức tranh thánh - các bậc thánh bao giờ cùng để đầu
trần - hoặc có vẻ một thày tu dòng thánh Frăngxoa đã phá giới và cố ăn vận
theo lối dân thường! Tôi không thể đội mũ lên đầu được. Muốn thế, phải có
một biến cố lớn, một trường hợp bất ngờ, phải nổ ra một cuộc cách mạng,
phải lập một hội nghị dưới mái rạp Ôđêông, rồi tôi được bầu làm chủ tịch,
người ta làm ồn ào và tôi tuyên bố bế mạc hội nghị. Tôi sẽ không bỏ lỡ dịp
đó để nghỉ ngơi một chút! Nhưng tôi cho rằng còn lâu lắm mới có được sự
ngẫu hợp của từng ấy sự kiện và tôi tiếp tục đi đầu trần - như các bậc thánh,
các bậc thánh không bao giờ đội mũ - hoặc như một vị chủ tịch vĩnh viễn
ngồi họp. Phiên họp của tôi đã kéo dài bốn năm. Tôi đã chủ tọa nó dưới
mái rạp Ôđêông, trong các phố, ở khắp Pari! Để nghỉ ngơi ở bên rìa thành
phố, tôi chỉ có mỗi quảng trường Macxờ, tôi đến đó để đội mũ lên đầu một
lát. Trong khoảng bao la ấy, tôi có thể đội mũ mà không sợ người ta nhầm
mình là thợ mò ngọc trai dưới cái chuông máy lặn…
Một đôi lần tôi đã cứu được hạt lúa của người nghèo, lúc tôi xuất hiện
bên bờ ruộng, đầu đội mũ và râu phất phơ trước gió… Tôi làm chim chóc
sợ, và tôi có ích cho nghề nông. Nhiệm vụ thiêng liêng!
