Vả chăng cuộc đấu súng với Lơgrăng đã gây cho tôi cái tiếng là một
thằng nguy hiểm, làm cho mọi người đều xa lánh tôi hoặc gần như thế. Họ
vu oan đến cả lòng can đảm của tôi.
Tôi qua ngày tháng ở Thư viện; tôi thường đến đó, dạ dày cồn cào, vì
số tiền mười bốn xu một ngày chẳng đi đến đâu, nhiều khi chỉ còn mười
hai, thậm chí mười xu, vì tôi phải mượn ở lỗ hổng của dạ dày để bịt nhiều
lỗ hổng khác.
Có thể một ngày kia, họ sẽ nghe thấy một người lăn khỏi ghế và ngã
ngất trên sàn thư viện. Người ấy sẽ là tôi đang bị đói; hôm thứ hai vừa rồi
đã suýt xảy ra chuyện đó thật. Nhưng tôi sẽ nói với những người vực tôi
dậy: “Vì trời nóng” hoặc “Hôm qua tôi chè chén quá độ”. Tôi sẽ đổ tội cho
thời tiết hoặc cho thói hư của tôi. Người ta sẽ không biết rằng đấy là do
cảnh bần cùng – nếu có ai đoán ra thì, rốt cuộc, cũng chẳng có gì phải xấu
hổ: tôi đã ngã xuống mà không kêu cứu.
Mùa hè, trời nắng dữ làm tôi mệt. Nó làm tôi mệt, nó giết tôi! Tôi toát
mồ hôi vì yếu và tư tưởng tiêu tan trong bộ óc mỏi mệt!
Mùa đông tôi khá hơn. Tôi chạy. Tuy nhiên, trời u ám, đá nứt khô, gió
chướng, băng hiểm!… Chà! Những cái đó làm tôi tràn ngập u sầu những
khi ra khỏi nhà, và tôi thấy cuộc sống thật là kinh khủng.
Buổi tối đi đâu?
May thay, vào lúc sáu giờ, một thư viện khác, thư viện Xanh-tơ
Giơnơvievơ, mở cửa.
Phải đi sớm để chắc chắn có chỗ. Lò sưởi đã đốt: mọi người quây
xung quanh, bàn tay áp lên mặt sứ lò sưởi. Tôi muối trò chuyện với những
người sưởi bên cạnh tôi! Những kẻ tội nghiệp!
Trong lúc tôi nhỏ máu vì những nỗi đau khổ của họ hơn vì những nỗi
đau khổ của tôi – vì ít ra tôi cũng đã nhai một mẩu bánh trước khi vào đây
– trong lúc tôi mong đợi từ miệng họ đang ngáp đói thốt ra một tiếng kêu
