Đúng, giờ đây mọi việc đều phải được làm sáng tỏ để hai người thấu tỏ
lòng nhau, để không còn những chuyện khăng khăng chối bỏ một cách
chán đời như Rogojin vừa chối bỏ, và để cho tất cả những vướng mắc này
được giải tỏa một cách thanh thoát và… tốt đẹp. Lẽ nào Rogojin lại là
người không có khả năng hướng tới những điều tốt đẹp? Ông ấy bảo rằng
ông ấy yêu là yêu chứ “không hề có chuyện thông cảm, xót thương nào
hết”. Thực ra thì sau đó ông ấy còn nói thêm là “lòng trắc ẩn của ông có khi
còn mạnh hơn tình yêu của tôi đấy”, - nhưng ông ấy chỉ nói sai cho mình.
Hừm, Rogojin ham đọc sách, - như thế há không phải là “lòng trắc ẩn”, là
cội nguồn của “lòng trắc ẩn” hay sao? Chẳng lẽ riêng sự hiện diện của cuốn
sách kia không chứng tỏ rằng ông ta có nhận thức thấu đáo về những mối
quan hệ của mình với nàng sao? Còn câu chuyện ông ấy vừa kể đó thì sao?
Không, tình cảm ở đây vẫn sâu hơn sự đắm đuối đơn thuần. Và chẳng lẽ
gương mặt nàng chỉ khiến ta mê mẩn? Và thậm chí lúc này gương mặt ấy
có làm ta ngây ngất được không? Gương mặt ấy khiến ta động lòng thương
cảm, nó xâm chiếm cả tâm hồn, nó… và một hồi ức xót xa, nhức nhối bỗng
khiến tim chàng quặn thắt.
Quả là nhức nhối. Chàng nhớ là mới đây chàng đã rất đau lòng khi lần
đầu tiên nhận thấy nàng có triệu chứng điên. Đau đến mức đã gần như tuyệt
vọng. Và chàng nỡ lòng nào mà bỏ mặc nàng cho được khi nàng đã bỏ
chàng mà đến với Rogojin? Lẽ ra chàng đã phải đuổi theo nàng, chứ không
phải chỉ biết ngồi chờ tin tức. Nhưng… chả lẽ mãi đến tận bây giờ mà
Rogjjin vẫn chưa nhận thấy cái chứng điên dại của nàng sao? Hừm… trong
mọi chuyện, Rogojin toàn nhìn thấy những nguyên nhân khác, những
nguyên nhân xuất phát từ lòng ham muốn của con người! Và ghen lồng
ghen lộn lên chứ lị! Mà chàng đã ngụ ý gì trong cái giả thuyết vừa rồi của
mình vậy? (Chàng bỗng đỏ bừng mặt và tim chàng như bỗng nhói lên).
Tuy nhiên, nhớ lại những chuyện ấy để làm gì nhỉ? Điều thấy được ở đây
là một sự điên rồ xuất phát từ cả hai phía. Riêng đối với chàng, chết mê
chết mệt vì người đàn bà ấy là chuyện không nên, gần như là vô lối, tàn
nhẫn, vô nhân đạo. Đúng, đúng như vậy đấy! Không, Rogojin quá bất công
