lời ngài nói chắc phải có ý nghĩa phần nào. Ngài có một nụ cười đôn hậu,
tôi đã bắt đầu để ý ngài kĩ hơn từ dạo đó. Tôi không biết tôi có thích ngài
hay không, tôi không có thì giờ để nghĩ đến việc ấy vào lúc này. Nỗi oán
ghét của tôi đối với ngài suốt năm tháng trời phải nói là đã vơi đi trong
tháng qua. Nào ai biết được, có lẽ tôi đến Pavlovsk chính là để thăm ngài.
Nhưng mà… tại sao tôi lại bỏ phòng của tôi mà đi? Một kẻ đã bị tuyên bản
án tử chẳng nên rời khỏi chốn ẩn náu của hắn; và nếu tôi đã không có một
quyết định tối hậu vào lúc này mà cứ đợi cho đến phút chót, thì có lẽ cả thế
gian này cũng không thể lôi tôi ra khỏi phòng được và sẽ chẳng bao giờ tôi
nhận lời mời đến ở nhà ngài để được “chết” ở Pavlovsk.
“Tôi phải viết vội cho xong hẳn lời “chúc ngôn” này trước ngày mai.
Nghĩa là tôi còn phải có thì giờ để duyệt lại và sửa chữa nữa; tôi sẽ đọc lại
bài này cho hoàng thân và đôi ba chứng nhân mà tôi hy vọng sẽ được gặp
tại nhà ngài ngày mai. Vì chẳng có một lời nào giả trá mà chỉ toàn là sự thật
không thôi, một sự thật tối hậu và long trọng, tôi nao nức muốn biết xem
bài báo đó sẽ gây được cảm tưởng như thế nào đối với tôi ngay lúc tôi đọc
nó. Tuy nhiên, lẽ ra tôi đừng nên viết những chữ “sự thật tối hậu và long
trọng” thì hơn, thật chẳng đáng gì mà nói dối trong vòng có hai tuần lễ, mà
đúng không đáng nói dối thật, vì thế cho nên tôi sẽ chẳng viết gì ngoài sự
thật cả. (Ghi chú: Cũng đừng quên cái ý tưởng này: trong phút ấy tôi không
điên đấy chứ? Hay nói đúng hơn, trong những phút ấy? Người ta đã quả
quyết bảo tôi rằng vào thời kỳ chót của chứng lao phổi, bệnh nhân thường
bị mất trí một thời gian. Ngày mai lúc đọc bài báo này, tôi phải kiểm chứng
điều đó qua phản ứng của các thính giả mới được. Phải giải quyết việc này
với một mức độ chính xác nhất, nếu không, ta chẳng làm nên trò trống gì
cả).
“Hình như thể tôi đã viết một điều ngu xuẩn ghê gớm, nhưng như tôi đã
nói, tôi không có thì giờ để sửa chữa; với lại, tôi đã tự hứa là cứ để nguyên
không sửa một hàng nào trong bản thảo này dù tôi nhận thấy cứ sau năm
dòng là tôi lại tự mâu thuẫn rồi. Điều tôi muốn khám phá ra khi đọc bài này
vào ngày mai là để xem tư tưởng của mình có ăn khớp một cách hợp lý
