không, xem thử tôi có nhận ra những chỗ sai lầm của mình hay không, và
để xem thử mọi điều tôi suy nghĩ trong phòng này đây trong sáu tháng qua
có đúng, hay chỉ là một cơn mê sảng đó thôi.
“Nếu hai tháng trước đây tôi phải rời phòng mình mãi mãi và vĩnh biệt
bức tường nhà Meier, chắc chắn tôi đã sầu thảm lắm. Thế nhưng mà lúc
này tôi không cảm thấy gì cả dù ngày mai tôi đã xa lìa gian phòng và bức
tường ấy mãi mãi rồi! Vì còn có hai tuần lễ nữa để sống nên tôi tin rằng
chẳng đáng gì phải tiếc nuối hay ràng buộc con người mình làm gì cho mệt.
Niềm tin đó đã thắng cả bản chất của tôi, và biết đâu giờ đây lại còn điều
khiển cả tình cảm của tôi nữa?! Nhưng có đúng thế không? Có thật là bản
chất tôi đã hoàn toàn bị khuất phục rồi không? Vì giá bây giờ tôi bị hành
hạ, tra khảo, chắc chắn tôi vẫn hét lên và vẫn đau đớn như thường, chắc
chắn tôi cũng chẳng bảo là la lối làm gì, đau đớn làm gì cho mệt khi ta chỉ
còn sống có hai tuần lễ nữa thôi.
“Nhưng có thật là tôi chỉ còn sống được hai tuần lễ nữa thôi không?
Không lâu hơn thế không? Lúc ở Pavlovsk, tôi chỉ nói dối đấy thôi: Bạn
không hề nói gì với tôi và chẳng gặp tôi bao giờ cả; nhưng một tuần trước
đây, người ta đã phái đến tôi một chàng sinh viên tên là Kixlorodov; về
niềm tin thì anh ta là con người duy vật, một nhà vô thần và một kẻ theo hư
vô chủ nghĩa, cho nên tôi mới đặc biệt đòi cho được anh ta đến. Tôi muốn
có người nói cho tôi nghe sự thật trần trụi mà chả cần gì phải gia giảm hay
trịnh trọng lễ nghĩa gì cả. Anh ta đã thực hiện được điều đó, và chẳng
những anh ta đã sẵn sàng thực hiện bất kể lễ nghi trịnh trọng, thậm chí còn
với một vẻ khoan khoái lộ liễu nữa (điểm này tôi thấy anh ta đi quá xa).
Anh ta nói thẳng thừng với tôi rằng tôi chỉ còn sống được chừng một tháng
nữa thôi, may ra thì có thể lâu hơn đôi chút, nếu có điều kiện tốt hơn, mà có
lẽ ít hơn thế cũng không chừng. Theo ý anh ta, tôi dám chết bất đắc kỳ tử
lắm, ngày mai cũng không biết chừng. Những chuyện như thế đã từng xảy
ra rồi. Mới ngày hôm kia đây ở Colomna, một thiếu nữ lao phổi như tôi vừa
định đi chợ mua thức ăn thì chợt ngã bệnh, cô nằm vật xuống đi-văng thở
hắt ra mà chết. Kixlorodov đã thuật cho tôi nghe đầy đủ chi tiết câu chuyện
