Bất chợt ông ta nồng nhiệt nói, môi run rẩy; ông ta bắt đầu phàn nàn, kể
lể chuyện đời ông ta cho tôi nghe, phải công nhận rằng ông ta đã khiến tôi
mủi lòng; tôi nán lại với ông ta non một tiếng đồng hồ. Chuyện đời ông ta
kể chẳng có gì mới lạ. Trước kia, ông ta là một bác sĩ tỉnh lẻ, làm việc cho
nhà nước, nhưng ông ta lại là nạn nhân của đủ thứ âm mưu mà cả đến vợ
ông cũng bị liên lụy: Lòng kiêu hãnh của ông ta bị tổn thương, ông ta mất
bình tĩnh, rồi một cuộc thay đổi nhân viên hành chính ở địa phương
nghiêng chiều thuận lợi cho các kẻ thù của ông ta, một kẻ nào đó đã lén lút
hại ông ta, đi phàn nàn về ông ta, thế là ông mất việc, rồi với số tiền dành
dụm cuối cùng, ông ta lên Petersburg để thanh minh cho trường hợp oan ức
của mình. Dĩ nhiên là ở Petersburg, cũng phải lâu lắm người ta mới chịu
nghe lời “Chúc ngôn” của ông, họ nghe đó rồi bác bỏ đó. Họ hứa nhăng
hứa cuội, đối xử với ông ta tàn nhẫn, khốn nạn. Họ bảo ông ta soạn một bản
tường trình rồi lại bác. Sau rồi lại truyền cho ông ta thảo một bản thỉnh
nguyện- nói tóm lại, ông đã chạy như chong chóng vì mấy chuyện như thế
trong suốt năm tháng trời và đã tiêu cạn hết món tiền tiết kiệm của ông ta;
cả mấy bộ quần áo cũ của vợ ông ta cũng phải đem đi cầm thế, rồi lúc đó
một đứa con lại ra chào đời, và : “Hôm nay, tôi vừa nhận được lời từ chối
dứt khoát cho bản thỉnh nguyện của tôi; tôi chẳng còn bánh mì, chẳng còn
gì cả, vợ tôi lại sinh đẻ. Tôi… tôi…”.
Ông ta nhảy nhổm khỏi ghế và quay đi chỗ khác. Vợ ông ta ngồi khóc ở
góc phòng, đứa bé lại khóc tướng lên giật gọng. Tôi rút sổ ghi chép đôi
điều. Lúc tôi viết xong, đứng dậy, ông ta đã đứng trước mặt tôi, nhìn tôi với
đôi mắt hiếu kỳ, ngượng ngập.
“Tôi đã ghi tên ông rồi, - tôi bảo ông ta, - và tất cả mọi vấn đề của ông:
Nhiệm sở ông làm, tên vị thống đốc trấn nhậm ở đó, ngày tháng. Tôi có
một người bạn học cũ tên là Bakhmutov, anh ta có một người chú là Piot’r
Maveevitr Bakhmutov, một quan tư vấn quốc gia tại quyền và là giám
đốc…”.
“Piot’r Maveevitr Bakhmutov à?! - Ông thầy thuốc của tôi kêu lên người
run rẩy. - Đúng là ngài có quyền quyết định mọi việc này!”.
