một tháng trời đã đóng vai một người anh, vì cớ người anh đó ta đã chấp
nhận một cuộc thách đấu. Hoàng thân Vưgoretxki, viên đại úy chỉ huy của
ta, đã nói trong một cuộc đối ẩm: “Này Grisa, ông đã lĩnh cái huy chương
thánh Anna của ông ở đâu vậy, nói ta nghe?”. “Trên khắp các mặt trận của
đất nước tôi, tôi đã lĩnh huy chương trên các chiến trường ấy!”. Ta la lên:
“Hoan hô Grisa! Hay, chuyện đó đã dẫn đến một cuộc quyết đấu, thế rồi
sau đó anh ta lấy vợ. Anh ta lấy Maria Petrovna Su… Sutugina, rồi sau bị
thương, chết trên chiến trường. Một viên đạn bật lại từ chiếc thập giá ta đeo
trên ngực và bay thẳng vào trán anh ta. “Ta sẽ chẳng bao giờ quên!”. Anh ta
kêu lên rồi ngã xuống chết. Kolia ạ, ta đã phục vụ với tất cả danh dự, ta đã
phục vụ một cách xứng đáng, cao cả, nhưng nỗi nhục nhã… “Nỗi nhục nhã
cứ theo đuổi ta!”. Con và Nina sẽ đến nấm mồ ta… “Nina tội nghiệp ơi!”.
Ta thường gọi bà như vậy đó, Kolia ạ, ta đã gọi bà như thế ngày xửa ngày
xưa và bà thích ta gọi thế lắm… Nina ơi, hỡi Nina, ta đã làm được những gì
cho đời em? Em có thể yêu được ta ở cái chỗ nào, hỡi tấm linh hồn khốn
khổ triền miên kia? Kolia ơi, tâm hồn của mẹ con quả thật là tâm hồn của
một thiên thần, con đã nghe chưa, một thiên thần đó!
– Thưa ba con biết mà, ba ơi xin ba hãy về với mẹ đi! Mẹ đang chạy
theo chúng ta kìa. Ồ, sao ba cứ đứng trơ ra đó? Há ba không hiểu sao? Chà,
tại sao ba lại khóc lóc như vậy?
Rồi Kolia cũng đầm đìa nước mắt và hôn tay ông bố.
– Con hôn tay ta… tay của ta à?
– Vâng, tay của ba. Có gì đáng ngạc nhiên đâu? Này, mà sao ba lại đứng
giữa đường phố khóc lóc thế kia? Vậy mà ba vẫn tự hào là một vị tướng,
một quân nhân cơ đấy. Nào, ta đi chứ, ba!
– Này, thằng bé yêu dấu, xin Chúa ban phước cho con, vì con đã kính
trọng một kẻ nhuốc nhơ, phải nhớ, một lão già nhuốc nhơ và bần cùng như
ta là cha của con. Ôi, ước gì mi cũng có được một đứa con như le roi de
Rome. Ôi, “ta chửi vào cái nhà này, ta nguyền rủa vào cái nhà này!”.
– Nhưng chuyện gì thế này? - Kolia nổi cáu la lên. - Có việc gì vậy? Tại
sao bây giờ ba lại không muốn về nhà? Tại sao ba lại giở chứng loạn trí ra
