nó chứng minh tôi không có khả năng làm nên trò trống gì! Bấy giờ tôi
nghĩ, nó chỉ thông tỏ rằng tôi không đủ sức đứng vững ngay cả trước những
miếng mồi ngớ ngẩn, trong khi chính tôi vừa nói với Kraft rằng tôi có “chỗ
của mình”, có sự nghiệp của mình, và rằng giả dụ tôi được sống ba cuộc
sống, thì vẫn còn là ít. Tôi đã kiêu hãnh nói câu ấy. Việc tôi từ bỏ ý tưởng
của mình và dính vào vụ Versilov, dầu sao cũng có thể bỏ qua; nhưng cái
việc tôi giống như một con thỏ ngạc nhiên lao hết chỗ này chỗ nọ, dính vào
đủ thứ chuyện vặt vãnh, thì thật là ngu ngốc. Chả hiểu sao tôi lại đến nhà
Dergachev và phun ra những câu vớ vẩn, mặc dù từ lâu vốn biết rằng mình
không có tài ăn nói và tốt nhất là nên im lặng? Để một anh chàng Vasin nào
đó dạy khôn tôi, rằng tôi còn “năm chục năm sống phía trước, nên chẳng có
gì phải buồn”. Lời phản bác của Vasin rất hay, tôi đồng ý, tôi khâm phục trí
tuệ của anh ta, điều đơn giản nhất bao giờ cũng được hiểu cuối cùng, sau
khi đã thử tất cả những gì khôn ngoan và ngu ngốc hơn. Nhưng tôi tự biết
lời phản bác ấy trước cả Vasin; tôi đã cảm nhận nó từ hơn ba năm trước;
thậm chí một phần “ý tưởng của tôi” nằm trong đó. Tại quán ăn tôi đã nghĩ
như thế đấy.
Tôi về đến nhà ở khu Trung đoàn Semenov lúc tám giờ tối, mệt mỏi vì
đi bộ và vì các ý nghĩ. Trời đã tối hẳn và thời tiết thay đổi khô ráo nhưng
nổi lên thứ gió Peterburg cực kỳ khó chịu, gió quật rất rát sau lưng và tung
bụi cát mù mịt. Quanh tôi toàn những bộ mặt cau có của những người đang
vội vã trở về các xó xỉnh của mình sau một ngày làm lụng. Mỗi người
mang nỗi lo lắng u ám trên mặt mình, và có lẽ chẳng có lấy một ý nghĩ
thống nhất nào trong đám đông kia cả! Kraft nói đúng: tất cả tách biệt nhau.
Tôi gặp một thằng bé con. Nó nhỏ đến nỗi tôi lấy làm lạ tại sao một
đứa trẻ như thế lại ở ngoài phố một mình vào giờ này, hình như nó bị lạc
đường. Một bà dừng chân nghe nó nói, nhưng không hiểu gì, lại phẩy tay đi
tiếp, bỏ mặc đứa bé trong bóng đêm. Tôi có tiến đến chỗ nó, nhưng không
biết vì lẽ gì nó sợ tôi và bỏ chạy. Tới nhà, tôi quyết định rằng mình sẽ
không bao giờ đến chỗ Vasin nữa. Khi tôi lên cầu thang, tôi ước sao
Versilov không có nhà để tôi kịp nói vài lời thân ái với mẹ tôi và em gái tôi
