họ, làm con kẻ khác, là một sự nhục nhã, phản bội thời thơ ấu của mình.
Arkady không cần đến sự thương hại của ai cả. Cậu bày tỏ chính xác tình
cảm của mình khi muốn gần gũi Versilov: “… Thứ cháu cần không phải là
nguồn gốc quý tộc của Versilov… Cháu không thể tha thứ cho ông ấy cái
việc đã sinh ra cháu, mà là… cháu cần đến bản thân ông Versilov suốt đời
như cần một người cha kia”. Sâu sắc biết mấy đoạn miêu tả lần bị sỉ nhục
đầu tiên mà cậu bé trải qua ở trọ học ở nhà Tushar.
Cậu bé hiền lành và cả tin rùng mình phát hiện: thì ra có một sự bất
bình đẳng xã hội mà cậu đã vô tình vi phạm quy luật của nó.
Cậu bị các bạn học cười nhạo, trong khi cậu cứ nghĩ rằng “chúng ta
cười vì chúng ta cảm thấy vui vẻ”. Tâm hồn cậu chưa sẵn sàng nghĩ đến
khả năng bị sỉ nhục. Bởi vậy, phản ứng đầu tiên là ngạc nhiên: “Tôi chỉ
kinh ngạc, chứ không tức giận, tôi còn chưa biết tức giận. Tôi cứ ngỡ mình
chỉ có gì đó không phải một chút, nếu tôi sửa lỗi các bạn sẽ bỏ qua cho tôi
và chúng tôi sẽ lại chơi đùa với nhau ở ngoài sân vui vẻ hơn bao giờ hết”.
Tình tiết khi trọ học ở nhà Tushar là một cảnh khó quên trong văn chương
thế giới, kiểu như đoạn độc thoại cuối cùng của Othello hay lời lẽ của
Onegin dưới chân Tatiana. Từ giây phút đó, Arkady nhận ra thân phận
“người cùng khổ trong xã hội” của mình, và sau đó ít lâu cậu luôn luôn sẵn
sàng bảo vệ phẩm giá của người trí thức dân chủ.
Tinh thần dân chủ của Arkady giống như chính Dostoevsky, thể hiện
qua việc cậu chăm chú quan sát đám đông ở đường phố trước khi bắt đầu
một ngày lao động, nhận ra những nét đặc biệt hấp dẫn: “Tôi thích trong
lúc thong thả đi ngoài đường, hoặc chính tôi hỏi chuyện ai đó về công việc,
hoặc ai đó hỏi tôi điều gì đấy, cả câu hỏi lẫn câu đáp đều ngắn gọn rõ ràng,
dễ hiểu, vừa đi vừa nói, hầu như bao giờ cũng thân thiện”. Song ở đoạn
khác, cậu lại nói về cảnh u ám và rã đám của dân lao động Peterburg buổi
chiều tối: “Toàn những bộ mặt cau có của những người đang vội vã trở về
các xó xỉnh của mình sau một ngày làm lụng! Mỗi người mang nỗi lo lắng
u ám trên mặt mình, và có lẽ chẳng có lấy một ý nghĩ thống nhất nào trong
