nếu mẹ không muốn chung sống thêm với một ông chẳng định lấy vợ khác
thì hãy nhớ rằng mẹ có một đứa con trai hứa suốt đời kính trọng mẹ, mẹ
hãy nhớ và đến với nó, nghĩa là “hoặc ông ta, hoặc con”! Con không đòi
mẹ trả lời ngay bây giờ, con biết rằng người ta không thể đưa ra câu trả lời
tức thì trước những câu hỏi như thế…
Song tôi không thể nói hết, bởi vì một là tôi nổi nóng và đâm ra lúng
túng. Mẹ tôi tái mặt, tựa hồ lưỡi cứng lại, không nói được nữa. Dì Prutkova
nói gì đó rất nhiều và cao giọng, khiến tôi không phân biệt được, và hai lần
dì đấm vào vai tôi. Tôi chỉ nhớ dì gầm lên, bảo là tôi “ăn nói hỗn xược, hèn
hạ”. Versilov ngồi lên vẻ nghiêm nghị, không cười. Tôi leo lên gác xép. Em
gái tôi lắc đầu, nhìn theo tôi bằng ánh mắt trách móc.
Chú thích:
Bức tranh lớn Đức Mẹ Sikstin của Rafael (1483-1520) là một trong
những tác phẩm hội họa được Dostoevsky yêu thích. Ảnh chụp bức tranh
ấy được treo trong phòng làm việc ở căn hộ cuối cùng của nhà văn.
Ở đây tác giả muốn nói đến cửa lớn của nhà thờ nổi tiếng Sant
Maria del Fior (thế kỷ 13) ở Florencia. Dostoevsky đánh giá cao công trình
đó và mơ ước có được bức ảnh chụp nó.
Tác giả muốn nói đến các học thuyết dân chủ và xã hội chủ nghĩa
cuối thế kỷ 18, mà Dostoevsky cho là quan điểm xã hội chính trị và đạo
đức của nhà văn, nhà triết học Pháp J.J.Rousseau (1712 - 1778) vốn là
người gốc Genève.
Tiếng Italia trong nguyên văn: Ở mọi nơi trên khắp thế giới.
Tên hai cửa hàng bánh kẹo lớn ở Peterburg đương thời.
Tiếng Pháp trong nguyên văn: Tous les genres sont bons hors le
genre enniyeux (Mọi thể loại đều tốt miễn là không buồn tẻ) - câu nói của
Voltaire, đã trở thành danh ngôn.
