mẹ tôi đã có thời từng đã sống đấy chứ? Ông yêu cái gì ở mẹ tôi vậy? Mẹ
tôi từng là một phụ nữ đấy chứ?
- Anh bạn ơi, nếu muốn, thì bà ấy chưa bao giờ cả, - Versilov trả lời
tôi, với một phong cách tôi nhớ từ hồi nào, từng làm cho tôi tức điên lên,
nghĩa là có vẻ như ông hết sức thật thà, nhưng nhìn kỹ thì tất cả con người
ông toát ra thái độ giễu cợt rất khó nắm bắt. - Người phụ nữ Nga không bao
giờ là phụ nữ cả.
- Thế phụ nữ Ba Lan, phụ nữ Pháp mới là phụ nữ ư? Hay là phụ nữ
Italia, có khả năng quyến rũ một nhà quý tộc văn minh Nga như ngài
Versilov?
- Ồ, tôi không ngờ lại gặp một người theo chủ nghĩa Slavơ thế này, -
Versilov cười phá lên.
Tôi ghi lại đây nguyên văn lời kể của ông, ông kể với thái độ hài lòng
và khá say sưa. Tôi thừa hiểu ông ta lên đây hoàn toàn không phải để tán
chuyện dông dài cũng chẳng phải để làm cho mẹ tôi yên lòng, mà là nhằm
mục đích khác.
2.
- Tôi và mẹ anh suốt hai mươi năm nay sống trong im lặng - Versilov
bắt đầu huyên thuyên (một cách hết sức thiếu tự nhiên) - và tất cả mọi
chuyện của chúng tôi đã lẳng lặng diễn ra. Điểm chủ yếu của mối quan hệ
giữa hai chúng tôi hai mươi năm qua là sự im lặng. Tôi nghĩ, chúng tôi
thậm chí chưa hề cãi nhau lần nào. Phải, tôi thường đi vắng và bỏ bà ấy ở
nhà một mình, nhưng bao giờ cũng kết thúc bằng việc tôi trở về. Nous
revenons touiours,
và đó chính là đặc điểm cơ bản của nam giới, thể hiện
sự độ lượng của họ. Giả sử vấn đề hôn nhân chỉ phụ thuộc vào nữ giới, thì
sẽ không có một cuộc hôn nhân nào trọn vẹn cả. Dịu hiền, không đòi hỏi, tự
hạ mình, đồng thời cứng cỏi, mạnh mẽ, mạnh mẽ thật sự - đó là tính nết của
mẹ anh. Nên nhớ đó là người phụ nữ tuyệt vời nhất mà tôi gặp trong đời.
Tôi khẳng định rằng bà có sức mạnh và đã chứng kiến sức mạnh ấy nuôi
