Tôi nghĩ ra câu đó khi đã học lớp Sáu trường trung học, và mặc dù
nhanh chóng hiểu rằng đó là một sự ngu ngốc, tôi vẫn cứ tiếp tục ngu ngốc.
Tôi nhớ có một thầy giáo, và thầy là người duy nhất, nhận ra tôi “đầy ý
tưởng trả thù và ý tưởng công dân”.
Còn nhìn chung người ta tiếp nhận câu trả lời của tôi với vẻ đăm chiêu
khiến tôi khó chịu. Cuối cùng, một người bạn học mà tôi không ưa, cả năm
tôi chỉ nói chuyện với cậu ta một lần, cậu ta nhìn hơi tránh đi và bảo tôi với
thái độ nghiêm trang:
- Cảm xúc của cậu kiểu đó tất nhiên đem lại vinh dự cho cậu; đúng là
cậu có cái để tự hào; nhưng ở địa vị cậu, tôi sẽ không hoan hỉ về chuyện
mình là đứa con ngoài giá thú… Cậu nhộn thật đấy!
Từ đó tôi không tự khoe mình là đứa con ngoài giá thú nữa.
Tôi nhắc lại, viết văn bằng tiếng Nga rất khó: tôi viết kín cả ba trang
giấy về chuyện tôi tức giận suốt đời về cái họ của tôi, trong khi độc giả hẳn
đã rút ra kết luận rằng tôi tức giận chẳng qua vì tôi không phải là công tước
Dolgoruky, mà chỉ là Dolgoruky thường thôi. Tự thanh minh thêm chỉ tổ
nhục cho tôi.
4.
Vậy là trong đám gia nô đông đúc kia, ngoài Makar Dolgoruky, có
một cô gái, cô gái ấy mười tám tuổi thì ông Makar năm mươi tuổi bỗng
nhiên muốn cưới cô làm vợ. Chuyện gia nô lấy nhau xảy ra từ thời còn chế
độ nông nô, được chủ nô cho phép, đôi khi còn theo lệnh của ông chủ bà
chủ. Ở điền trang hồi đó có dì Tatiana Pavlovna Prutkova. Dì Prutkova
không phải là dì tôi, mà là bà chủ; nhưng tôi không biết tại sao suốt đời
người ta cứ gọi bà là dì, kể cả trong gia đình Versilov, là nơi thật ra dì
không có quan hệ thân thuộc nào cả. Bấy giờ ở tỉnh Tula và ngay trong
huyện này, dì Prutkova còn là chủ sở hữu ba mươi lăm nô lệ. Dì không
quản lý mà là giám sát điền trang của Versilov (có năm trăm nông nô), và
sự giám sát này không thua gì một tay quản gia có học vấn. Chuyện học
