- Đó là cái chung. Nhưng bác không phải là kẻ thù của khoa học,
không phải là người theo thuyết giáo quyền chứ ạ? Nghĩa là cháu không
biết bác có hiểu…
- Anh bạn ơi, tôi từ nhỏ đã đọc sách khoa học, và tuy tôi không hiểu
nhiều, nhưng không tôi, thì người khác sẽ hiểu. Như thế càng hay, vì mỗi
người có cái riêng của mình. Cho nên anh bạn ơi, không phải khoa học có
lợi cho hết thảy mọi người đâu. Ai cũng nôn nóng, muốn làm cho cả vũ trụ
kinh ngạc, ta cũng thế, nếu như ta có tài. Bây giờ thì ta chẳng còn khả năng
gì, chẳng còn biết làm gì được nữa. Con còn trẻ và sắc sảo, còn có phúc
phận, vậy con hãy học đi. Hãy biết hết mọi thứ, để khi gặp một kẻ vô thần
hoặc một kẻ tinh quái, con sẽ biết trả lời khiến họ phải cứng họng. Còn
kính hiển vi thì ta cũng mới nhìn thấy chưa lâu.
Ông già dừng lấy hơi và thở dài. Hiển nhiên sự có mặt của tôi đã làm
cho ông thích thú. Khát vọng giao tiếp của người bệnh rất mạnh. Ngoài ra,
tôi có thể khẳng định không nhầm, rằng ông nhìn tôi có lúc bằng ánh mắt
tràn ngập yêu thương: ông đặt bàn tay dịu dàng lên tay tôi, ông xoa vai
tôi… có lúc ông như hoàn toàn quên tôi, như thể ông ngồi một mình, tuy
vẫn say sưa nói:
- Anh bạn ạ, ở sa mạc Gennadieva có một người cực kỳ thông minh,
dòng dõi cao sang, quân hàm trung tá, rất giàu có. Anh ta không muốn lấy
vợ. Anh ta đi ở ẩn đã mười năm nay, lánh xa mọi chuyện trần tục. Anh ta
sống trong tu viện, tóc không thích cắt. Còn sách thì anh ta có nhiều đến
mức ta chưa từng thấy ở đâu nhiều sách đến như vậy - anh ta kể với ta rằng
đã bỏ ra tám ngàn rúp mua sách. Anh ta tên là Petr Valerianych. Vào thời
gian khác nhau, anh ta đã dạy ta nhiều điều, ta thích nghe anh ta nói vô
cùng. Có lần ta hỏi: “Thưa ngài, với trí tuệ vĩ đại như ngài, tại sao ngài lại
chọn lối sống ẩn mình trong tu viện, tách biệt hoàn toàn với thế giới bên
ngoài, đến tóc cũng không cắt, chẳng lẽ để được hoàn thiện hơn?” Anh ta
trả lời: “Ông lão nói đến trí tuệ của tôi làm gì, có lẽ trí tuệ của tôi đã tràn
ngập tôi, chứ không phải tôi làm cho nó trở nên từ tốn. Ông lão nói rằng tôi
