trong sách, lúc nào cũng tất bật mà không giải quyết nổi việc gì. Tôi nói là
buồn tẻ vô cùng. Con người bé nhỏ thì thiếu thốn đủ thứ, chẳng có gì để
nuôi con, nằm ổ rơm cứng; vậy mà họ có trái tim vui vẻ, nhẹ nhõm; họ xấu
xí, thô lỗ đấy, nhưng lòng họ nhẹ nhõm. Còn các ông lớn ăn uống phè
phỡn, ngồi trên đống vàng, nhưng trong lòng cảm thấy buồn chán. Có
người môn khoa học nào cũng rành, nhưng chỉ thấy buồn. Thì đấy, người ta
dạy mãi thế giới được tạo nên như thế nào, song chả thấy dạy cái thiện, sao
cho thế giới là ngôi nhà đẹp và tràn đầy niềm vui? Còn chuyện này nữa:
hình như người ta không muốn tử tế thì phải; ai rồi cũng phải chết, song
mỗi người chỉ lo cho cái chết của mình, không nghĩ đi tìm một chân lí
thống nhất; mà sống như một kẻ vô thần thì sẽ toàn là đau khổ. Sự thể là
chúng ta đang nguyền rủa chính những gì đang soi sáng cho chúng ta mà
chúng ta không hay biết. Ít ai hiểu rằng đã làm người thì không thể không
tin đạo thật sự. Đức Chúa trời họ không tin, thì có đeo cây thánh giá, dù là
bằng gỗ hay bằng vàng, cũng vô ích. Có những kẻ không tin vào thượng đế
và đáng sợ hơn hẳn kẻ vô thần, bởi vì họ nhân danh thượng đế. Tôi có nghe
kể nhiều lần, song chưa gặp họ bao giờ. Có những kẻ như vậy, và tôi cho
rằng phải có những kẻ như vậy, anh bạn ạ.
Versilov bỗng xác nhận:
- Đúng đấy, Makar Ivanovich, có những kẻ như vậy, và “phải có
những kẻ như vậy”.
- Có những kẻ như vậy, và nhất định “phải có những kẻ như vậy”. -
Tôi bỗng bật ra, giọng hăng hái. Tôi không biết vì sao, có thể giọng nói của
Versilov lôi cuốn tôi và tôi say sưa với ý tưởng nào đó trong câu “phải có
những kẻ như vậy”. Câu chuyện này hoàn toàn bất ngờ đối với tôi. Nhưng
lúc ấy đột nhiên xảy ra một sự việc hết sức bất ngờ.
4.
Ngày hôm nay trời cực kỳ trong sáng. Mành cửa phòng này thường là
cả ngày không kéo lên, theo lệnh bác sĩ, để ông già Makar Ivanovich
