và tá túc ở đâu cũng chưa biết, bởi ngôi nhà gỗ cuối cùng bị Maksim
Ivanovich đến lấy để trừ nợ. Chị đem năm đứa con đến quì ở trước cổng
nhà thờ; thằng lớn tám tuổi, bốn đứa còn lại đều là con gái, hơn kém nhau
một tuổi, con bé út còn bú mẹ, chưa đầy tuổi tôi. Buổi lễ xong, Maksim
Ivanovich bước ra; sáu mẹ con chị kia quì, ngửa hai bàn tay lên mà lạy:
“Thưa ông chủ Maksim Ivanovich, mong ông nhón tay làm phúc, thương
tình lũ trẻ thơ côi cút, đừng lấy miếng bánh cuối cùng và đừng đuổi chúng
con ra khỏi nhà!” Ai trông thấy cảnh tượng ấy cũng ứa nước mắt - chị kia
dạy con khéo thật. Chị kia cứ tưởng cầu xin hắn trước mặt dân chúng thì
hắn sẽ động lòng thí cho mẹ con chị cái nhà. Nhưng vô ích. Maksim
Ivanovich nói: “Này con mụ góa kia, hãy đi kiếm tấm chồng khác thì hơn.
Thằng chồng quá cố của mày trước khi chết còn nguyền rủa tao đấy”, - hắn
nói và bỏ đi, nhà của chị hắn không tha. Hắn nói với mọi người: “Làm phúc
cho bọn chúng nó thì được cái gì? Để được tiếng ấy à? Chỉ tổ làm cho
chúng nó hư hỏng thêm thì có”. Người ta đồn rằng cách đây mười năm, khi
chị kia còn làm một cô gái, Maksim Ivanovich đã bỏ khá nhiều tiền nhờ
mai mối (vì cô gái rất xinh) để được lấy làm vợ, song cô gái không bằng
lòng cả cái tỉnh này ai còn không biết hắn là người như thế nào.
Maksim Ivanovich đuổi mẹ con chị ta ra khỏi nhà, và không chỉ vì
mối hận cũ, chính hắn cũng không biết còn vì lẽ gì khác. Bà con giúp đôi
chút, chị ta bắt đầu đi làm thuê, nào lau chùi nhà cửa, nào gánh nước tưới
rau, nào giặt giũ đun nấu; đứa con nhỏ nhất chị bế trên tay, bốn đứa còn lại
thì lang thang đầu đường xó chợ. Khi chúng nó quì trước cổng nhà thờ,
người ta còn thấy chân chúng đi giày, áo xống tử tế; bây giờ thì chúng chạy
chân đất, quần áo phong phanh, rách rưới. Trẻ con nó thế, cứ hồn nhiên như
chim, đâu biết tai họa gì sắp ập xuống, mấy đứa bé cứ ríu rít như chim.
Người mẹ góa nghĩ: “Sắp sang mùa đông rồi, biết lấy gì cho chúng ăn mặc
đây?” Nhưng chưa đợi đến mùa đông. Ở vùng đấy đang có trận dịch ho ở
trẻ con, bệnh ho lây nhanh từ đứa này sang đứa khác. Đứa bé nhất của chị
ta ngã xuống trước tiên, rồi lần lượt các chị nó, cả bốn bé gái theo nhau mất
trong mùa thu; đúng hơn là có một đứa bị ngựa giẫm chết, chứ không phải
