khách sáo, về điểm này Lambert cũng đúng. Nàng sẽ run sợ và đồng ý lấy
ta. Nàng sẽ đồng ý, theo một cách đơn giản và đê tiện nhất. Tôi nhớ lại câu
nói của Lambert “Cậu chưa biết cái đám phụ nữ quý tộc ấy xấu xa như thế
nào đâu!” Đúng thế, tôi xác nhận, Lambert hắn đúng trong mọi chuyện, hắn
đúng hơn tôi cả ngàn lần, đúng hơn Versilov và tất cả các nhà lý tưởng chủ
nghĩa! Lambert là người theo chủ nghĩa thực tế. Nàng sẽ thấy tôi là người
có bản lĩnh, sẽ nói: “Anh chàng này có bản lĩnh đây!” Lambert là một thằng
đểu, hắn chỉ muốn lột ba mươi ngàn rúp của tôi thật đấy, song dầu sao hắn
vẫn là người bạn duy nhất của tôi. Không có và chẳng thể có thứ tình bạn
nào khác, có chăng chỉ là do những người theo chủ nghĩa lý tưởng bịa ra.
Còn nàng, tôi thậm chí không hề khinh miệt nàng, sao tôi lại khinh miệt
nàng kia chứ? Đàn bà ai cũng thế cả! Chẳng lẽ có đàn bà không đê tiện ư?
Chính vì vậy mới cần có người đàn ông chỉ huy, đàn bà sinh ra là để phục
tùng. Đàn bà là tội lỗi và quyến rũ, còn đàn ông là sự cao thượng. Xưa nay
luôn luôn là như thế. Còn việc ta lợi dụng bức thư thì chẳng sao. Cái đó
không hề cản trở sự cao thượng. Làm gì có những chàng Schiller thuần tuý
- người ta bịa ra đó thôi. Thủ đoạn bẩn thỉu, nhưng mục đích cao cả thì
chẳng sao hết! Sau đó tất cả sẽ được rửa sạch, sẽ được san lấp phẳng phiu.
Còn bây giờ hãy sống cho thỏa chí, đó là chân lí sống, thế đấy!”
Ôi, tôi nhắc lại: tôi xin lỗi đã dẫn ra tỉ mỉ dòng ý nghĩ mê sảng của tôi
tối hôm ấy. Đúng là tôi đã nghĩ và nói như thế. Tôi phải dẫn chúng ra đây,
bởi lẽ tôi ghi lại là để phán xét mình. Sẽ phán xét cái gì, nếu không phải cái
này? Trong đời còn có cái quan trọng hơn hay sao? Đừng lấy rượu để biện
hộ. In vino veritas
Vừa đi vừa mơ mộng hão huyền như thế, tôi không ngờ đã về đến nhà
mẹ tôi. Thậm chí tôi không để ý mình bước vào nhà. Nhưng vừa bước vào
căn phòng trước nhỏ hẹp, tôi lập tức nhận ra trong nhà vừa xảy ra một cái
gì bất thường. Trong nhà người ta nói lao xao, tôi nghe rõ tiếng khóc của
mẹ tôi. Chị bếp Lukeria suýt nữa làm cho tôi ngã khi chạy từ phòng của
Makar Ivanovich xuống bếp. Tôi quẳng áo lông và đi sang phòng ông già
Makar Ivanovich vì mọi người đều tụ tập ở bên ấy.
