- Sao nữa? - cái giọng ban nãy ngắt lời Dergachev và bảo Kraft là
người Đức, lại thốt lên, kéo dài đầy vẻ châm biếm.
Không coi y ta gì, tôi nói với Tikhomirov, làm như câu vừa rồi là của
anh ta:
- Tôi tin rằng tôi không có quyền xét đoán ai, - giọng tôi run run, tôi
biết mình sắp bốc lên.
- cái giọng khó chịu ban nãy lại cất lên.
- Mỗi người có ý tưởng của mình. - Tôi nhìn chăm chăm Kraft, trong
khi anh ta chỉ im lặng, mỉm cười nhìn tôi.
- Ở cậu thì sao? - Cái giọng khó chịu kia hỏi.
- Kể ra sẽ dài… Nhưng một phần ý tưởng của tôi chính là xin hãy để
tôi yên. Khi tôi đang có hai rúp, tôi muốn sống một mình, không lệ thuộc
vào bất cứ ai và không làm gì hết - dù là làm cho cái nhân loại tương lai vĩ
đại mà mọi người vừa đề nghị ngài Kraft. Tự do cá nhân, nghĩa là tự do của
riêng tôi, ở trên hết, ngoài ra tôi không muốn biết gì khác.
Sai lầm ở chỗ tôi nổi giận.
- Nghĩa là cậu tuyên truyền cho sự bình thản của một con bò no nê?
- Cứ cho là thế. Người ta không hờn giận vì mấy con bò. Tôi không nợ
bất cứ ai điều gì, tôi nộp các khoản thuế fiscal
không ăn cắp, không đánh đập và không giết hại tôi, ngoài ra không ai
được đòi hỏi tôi gì cả. Tôi, cá nhân tôi, có thể muốn phục vụ loài người, có
thể có nhiều ý tưởng gấp mười lần hơn tất cả các nhà truyền giáo; nhưng tôi
chỉ muốn không ai được phép đòi hỏi tôi, bắt buộc tôi như đối với ngài
Kraft, tôi được tự do hoàn toàn, ngay cả khi tôi không làm gì. Còn việc lấy
lòng mọi người bằng tình yêu nhân loại và bằng những giọt nước mắt mủi
lòng thì chỉ là chạy theo mốt. Tội gì tôi phải đi yêu người bên cạnh và cái
loài người tương lai của các vị mà tôi không bao giờ nhìn thấy, cái loài
