Tiểu Bình hiểu tình trạng kinh tế yếu ớt của Trung Quốc đã làm suy yếu dần thế
lực của Hoa Quốc Phong và những đồng minh theo đường lối bảo thủ của Hoa.
Có ý kiến cho rằng, giống Park Chung Hee và trớ trêu thay cũng giống như
Tưởng Giới Thạch khi họ sáng lập chế độ độc tài của mình tại Hàn Quốc và Đài
Loan, Đặng Tiểu Bình kết nối quyền lực lãnh đạo của mình với tăng trưởng kinh
tế và những tiến bộ trong mức sống. Nhà nghiên cứu chính trị Joseph Fewsmith
bình luận: “Mức độ hợp pháp của tuyên bố do Đặng Tiểu Bình đưa ra, vì thế,
dứt khoát tùy thuộc vào khả năng ‘thực hiện được lời hứa’ của ông. Vị thế của
ông trong trật tự chính trị gần như đòi hỏi phải phá vỡ tiền lệ và tạo ra những tốc
độ tăng trưởng nhanh.”
Phép màu ở nơi khác cũng ảnh hưởng đến Đặng Tiểu Bình. Qua những
chuyến viếng thăm các nước châu Á khác vào cuối những năm 70, Đặng Tiểu
Bình đã nhận ra Trung Quốc đã tụt hậu xa như thế nào. Sau một lần đi thăm
công ty sản xuất xe hơi Nissan của Nhật Bản vào năm 1978, ông thốt lên: “Hôm
nay tôi đã biết được hiện đại hóa là như thế nào.”
Lúc ở Singapore, Đặng
Tiểu Bình nói ông đã “phát hiện được cách đảo quốc này sử dụng tiền vốn nước
ngoài như thế nào”.
Các nhà lãnh đạo Trung Quốc thường bị sốc trước sự
tiến bộ nhanh chóng của các quốc gia láng giềng. Một cán bộ cấp cao Trung
Quốc viết trong một bản tường thuật về chuyến đi tới Nhật Bản năm 1978 như
sau: “Một chủ nhật, chúng tôi đi ra một con phố náo nhiệt. Trong tất cả những
phụ nữ mà chúng tôi nhìn thấy, chưa có một người nào mặc đồ giống nhau.
Những nữ nhân viên tháp tùng chúng tôi cũng ăn mặc thay đổi mỗi ngày.”
Sự cách biệt đó làm Đặng Tiểu Bình khó chịu. Ông cảm thấy sự yếu kém của
đất nước đã làm xấu hổ một nền văn minh vĩ đại như Trung Quốc. Ông đã nói
với Tổng thống Zambia Kenneth Kaunda vào năm 1980 rằng: “Nếu chỉ nói
chúng ta nghèo thôi là không đủ mà (phải thừa nhận rằng) thật sự là chúng ta rất
nghèo. Hiện trạng đó thật quá bất tương xứng với vị thế nước lớn như hai nước
của chúng ta.”
Đặng Tiểu Bình lo ngại đất nước mình sẽ vẫn mãi là một nạn
nhân của các thế lực hung hãn bên ngoài như những gì đã xảy ra với thế kỷ cuối
cùng của triều đình nhà Thanh già yếu, trừ phi Trung Quốc củng cố sức mạnh
nền kinh tế của mình. “Sự tụt hậu sẽ khiến cho chúng ta dễ bị tổn thương trước
những kẻ hay ức hiếp,” Đặng Tiểu Bình nói với Thủ tướng Nhật Masayoshi
Ohira năm 1979.
Vì vậy, ông cho rằng cần phải thực hiện ngay một nhiệm
