chải chuốt, áo quần giày dép tinh tươm, hắn ngẩng cao đầu bước đi, vênh
vang, và bạn có lẽ tưởng đâu hắn là một bậc hào hoa phong nhã...”
Nhưng Jean-Marie Goulemot cũng hoàn toàn có lí khi nhận định rằng
những dòng miêu tả Rameau trên đây, để cho hắn thay đổi dáng vẻ tuỳ
ngày, tuỳ mùa... chính lại là một cách phủ nhận hoàn toàn sự có thực của
nhân vật này
. Rameau là một nhân vật tiểu thuyết.
Xét về mặt hình thức, cuộc trò chuyện giữa “Tôi” và “Hắn” có vẻ
giống như bất cứ cuộc trò chuyện nào thuộc loại ấy, nhảy từ vấn đề này
sang vấn đề khác, chẳng đi theo một trình tự ấn định trước. J-M. Goulemot
lưu ý chi tiết phụ đề của tác phẩm này là “truyện châm biếm” - satire - bắt
nguồn từ chữ latin “satura” có nghĩa là món hổ lốn, mớ hổ lốn, tập tạp văn.
Nhưng đằng sau cái vẻ ngoài linh tinh, Goethe nhận định “câu chuyện đối
thoại này thật ra có mạch lạc tài tình; người nào tưởng rằng cuộc đối thoại
ấy rời rạc lỏng lẻo như một cuộc trò chuyện thường thì thật là lầm; nó chỉ
giống cuộc trò chuyện thường ở chỗ linh hoạt mà thôi”
. Theo Michel
Launay, câu chuyện lần lượt xoay quanh bốn chủ điểm. Thoạt tiên là “Nhận
xét về con người và tính cách”. Tiếp đến là “Đạo đức”, chứa đựng những
suy nghĩ về các khái niệm lương thiện và bất lương, thiện và ác và về việc
giáo dục con cái. Thứ ba là “Triết học” với những suy nghĩ về lí lẽ của các
hiện tượng, về bản chất của các sự vật. Cuối cùng là “Thị hiếu” bàn luận về
mĩ học, về thiên tài, về âm nhạc, về sáng tác văn học
Rameau vốn là người có sức khoẻ, thông minh và chẳng phải không
yêu đời, tuy cuộc sống của hắn có nhiều điều bất hạnh. Hắn có những khả
năng đặc biệt, rất yêu âm nhạc và rõ ràng có thể trở thành một nhạc sĩ khá.
Nhưng Rameau chọn cái nghề dễ dàng nhất, cũng khó khăn nhất vì nó đòi
hỏi phải có trí thông minh, phải lanh lẹn tháo vát, đó là nghề ăn bám. Hắn
phủ nhận tất cả những cái gì tốt đẹp ở trên đời và chỉ công nhận một
nguyên tắc sống là thoả mãn những bản năng đê hèn, tuy hắn biết như thế
là bỉ ổi. Rameau là sản phẩm của xã hội phong kiến Pháp đang đi đến chỗ
