TÔI
Và tại sao lại thế, hả anh bạn?
HẮN
Cái đó chẳng dẫn đến đâu hết.
TÔI
Cái đó dẫn đến tất cả.
HẮN
Đúng, khi ta kiệt xuất; nhưng ai là người có thể quả quyết con mình sẽ
kiệt xuất? Dám đánh cuộc một lấy mười ngàn là cháu sẽ chỉ là một kẻ kéo
đàn cò cưa tội nghiệp như tôi. Ông có biết rằng tìm một thằng bé để đào tạo
thành một ông vua tài ba, cai trị được một vương quốc, có lẽ còn dễ hơn là
để đào tạo thành một nghệ sĩ vĩ cầm tài ba.
TÔI
Tôi thấy rằng hình như những tài năng nghệ thuật, dù có tầm thường,
ở một dân tộc không có phong hóa, say đắm trong trác táng và xa hoa, cũng
đẩy một người tiến nhanh trên con đường giàu sang. Tôi là người đang nói
với anh bạn, tôi được nghe một cuộc trò chuyện như sau giữa một người
thuộc loại cưu mang và một người thuộc loại được cưu mang
. Người
sau được giới thiệu đến gặp người trước là một nhân vật hay làm ơn, có thể
giúp đỡ được anh ta. “- Anh ơi, anh biết gì nào? - Tôi biết tàm tạm về toán
học. - Được rồi, anh hãy phô bày toán học đi; sau khi đã lấm lem khoảng
mươi, mười hai năm trên đường phố Paris, anh sẽ có quyền được hưởng
niên kim bốn trăm livre. - Tôi đã nghiên cứu các đạo luật và tôi thành thạo
về luật pháp. - Nếu Puffendorf và Grotius
sống lại, họ cũng sẽ ngồi chết
đói bên đường. - Tôi biết rất tốt lịch sử và địa lí. - Nếu có các bậc cha mẹ
