HẮN
Dưới cái thùng gỗ thủng; đấy là một lão Do Thái giàu sụ và tiêu hoang
thích âm nhạc và các trò hề của tôi. Tôi chơi đàn, gặp chăng hay chớ, tôi
pha trò, tôi chẳng thiếu gì hết. Lão Do Thái của tôi là một người biết luật lệ
của lão, và lão tuân thủ luật cứng nhắc như thanh sắt, đôi khi với bạn bè,
luôn luôn với người lạ. Đã xảy ra một vụ việc trớ trêu mà tôi cần phải kể
cho ông nghe, vì nó buồn cười lắm. Ở Utrecht có một gái giang hồ xinh
đẹp. Lão mê cô nàng tín đồ Cơ Đốc giáo; lão phái một người mặc đồ
xám
đưa đến cho nàng một hối phiếu giá trị khá lớn. Cô nàng kì quặc
khước từ không nhận. Lão Do Thái buồn phiền. Gã mặc đồ xám bảo lão:
“Sao ông lại âu sầu như thế? Ông muốn ngủ với một người đàn bà đẹp;
chẳng có gì dễ dàng hơn, thậm chí là ngủ với một người xinh đẹp hơn
người ông đang theo đuổi. Đó là vợ tôi, và tôi sẽ nhượng cho ông cũng với
giá ấy đấy.” Nói thế và làm luôn. Gã mặc đồ xám giữ lại tờ hối phiếu, và
lão Do Thái của tôi ngủ với vợ của gã mặc đồ xám. Tờ hối phiếu đến hạn
thanh toán. Lão Do Thái nhất định không chịu và tố cáo là giả mạo. Ra tòa.
Lão Do Thái bảo: anh chàng ấy sẽ chẳng bao giờ dám nói ra do đâu mà hắn
ta có được tờ hối phiếu của tôi, và tôi sẽ không thanh toán. Đến phiên tòa,
lão hỏi anh chàng mặc đồ xám: “Tờ hối phiếu ấy, anh nhận từ ai? - Từ ông.
- Để thanh toán khoản tiền cho vay ư? - Không. - Để cung cấp hàng hóa ư?
- Không. - Để trả công xá ư? - Không. Nhưng vấn đề không phải thế. Tôi là
chủ sở hữu tờ hối phiếu. Ông đã kí, và ông sẽ thanh toán cho tôi. - Tôi có kí
đâu. - Thế tôi là một kẻ giả mạo giấy tờ ư? - Anh hoặc một người khác mà
anh là tay chân. - Tôi là một thằng hèn, còn ông là quân xỏ lá. Cứ tin lời
tôi, đừng đẩy tôi đến chỗ đường cùng. Tôi sẽ nói toạc ra. Tôi sẽ bị ô danh,
nhưng tôi sẽ làm cho ông thua kiện”. Lão Do Thái không đếm xỉa đến lời
đe dọa, và anh chàng mặc đồ xám nói rõ toàn bộ sự việc ở phiên tòa tiếp
theo. Cả hai đều bị khiển trách, và lão Do Thái buộc phải thanh toán tờ hối
phiếu, số tiền ấy dùng để trợ giúp những người nghèo khổ. Đến đấy, tôi
chia tay lão. Tôi trở về đây. Làm gì? Bởi lẽ cần phải chết nghèo chết khổ,
hoặc làm một cái gì. Đủ mọi điều dự định đã lướt qua trong đầu tôi. Một
