Cô Deschamps: Nữ diễn viên múa ở rạp Opéra, một người ăn chơi
phung phí những khoản tiền khổng lồ, cuối cùng trở thành nghèo khổ.
Cô Guimard cũng là một nữ diễn viên múa và có số phận tương tự
như số phận cô Deschamps.
Nguyên văn: “troupe villemorienne”; Villemorien là viên quan
trưng thuế lúc bấy giờ. Từ tên nhân vật ấy, Rameau chuyển thành tính từ có
ý nghĩa khinh bỉ.
Caton (234-149 TCN): Pháp quan La Mã, nổi tiếng nghiêm khắc.
“Lũ Caton” ở đây để chỉ những người nghiêm khắc và đức hạnh trong lời
ăn tiếng nói, giống như Caton ngày xưa.
Thực ra, trong Ecclésiaste, được xem là của Salomon, có những
câu: “Hãy hưởng thụ cuộc sống”, “Cái khôn ngoan của người nghèo thì bị
khinh bỉ”, “Tất cả đều là phù du”. Salomon là con trai và là người kế vị
David, trị vì ở Israel khoảng từ 970 đến 935 TCN.
Mahomet: Vở kịch của Voltaire.
Jean Calas (1698-1762): Thương nhân Pháp, sinh ở Toulouse, bị
buộc tội là đã giết chết con trai bỏ đạo Tin lành. Calas bị xử tội chết năm
1762. Ba năm sau (1765) được minh oan nhờ những bài biện hộ hết sức
đanh thép và cảm động của Voltaire. Diderot đã theo dõi hết sức sát sao vụ
việc này.
Tên là Hoop, bác sĩ phẫu thuật người Scotland và là bạn của nam
tước d’Holbach.
Le Portier des Chartreux và Les Postures de 1'Arétin là hai cuốn
sách khiêu dâm. Cuốn trước của Pháp, xuất bản năm 1744; cuốn sau của
