phản bội, mà bị chúng nhạo báng? Khi người ta quyết định sống với những
kẻ như chúng tôi, và người ta hiểu lẽ thường tình, thì cũng phải lường trước
có cơ man nào chẳng biết những chuyện chẳng hay ho gì. Khi người ta thụ
nhận bọn tôi, người ta lại không biết bản chất bọn tôi, những đứa vụ lợi, đê
tiện và xảo trá hay sao? Nếu người ta biết bọn tôi, mọi chuyện đều tốt đẹp.
Có một giao ước ngầm là người ta sẽ làm điều tốt cho bọn tôi, và sớm hay
muộn, bọn tôi sẽ đem cái xấu để đền đáp lại cái tốt bọn tôi đã nhận được.
Giao ước ấy chẳng vẫn tồn tại giữa con người với con khỉ hoặc con vẹt của
mình đấy ư? Brun
kêu toáng lên là Palissot, được ông ta mời ăn và là
bạn của ông ta, lại đi làm những bài vè nói xấu ông ta. Palissot hẳn đã làm
những bài vè, và chính Brun là người sai lầm. Poinsinet kêu toáng lên là
Palissot đã nói về ông ta trong những bài vè nói xấu Brun. Palissot có thể
đã nói về Poinsinet trong những bài vè đã làm để nói xấu Brun; và chính
Poinsinet là người sai lầm. Ông linh mục nhỏ bé Rey kêu toáng lên là
Palissot bạn ông ấy đã cuỗm nhân tình của ông ấy khi ông ấy giới thiệu
Palissot đến với ả. Chính vì vậy đừng bao giờ giới thiệu một gã Palissot
đến nhà nhân tình của mình, nếu không sẽ bị cuỗm mất. Palissot đã làm
bổn phận của y; và chính linh mục Rey là người sai lầm. Ông chủ nhà sách
David kêu toáng lên là Palissot kẻ hùn vốn kinh doanh với ông ta đã ngủ
hoặc đã muốn ngủ với vợ ông ta; bà vợ ông chủ hiệu sách David kêu toáng
lên là Palissot đã nói lấp lửng, cho ai muốn tin, là y đã ngủ với bà; Palissot
có ngủ hay không với bà vợ ông chủ nhà sách, điều này khó nói chắc lắm,
bởi vì nếu chuyện đã xảy ra thật, bà ta có thể chối biến, còn nếu không có
chuyện ấy, Palissot có thể làm cho người ta tưởng rằng chuyện ấy đã xảy ra
thật. Dù thế nào đi nữa, thì Palissot đã thực hiện vai trò của y, và chính
David và vợ ông ta là những người sai lầm. Helvétius
kêu toáng lên là
Palissot đã thể hiện ông ta trên sân khấu như là một kẻ bất lương, thế mà y
còn nợ tiền ông ta cho vay để chữa bệnh, để có cái ăn cái mặc về phía một
con người như y, bị đủ thứ ô nhục vấy bẩn, một kẻ, để tiêu khiển, đã làm
cho bạn mình bỏ đạo
, một kẻ đã chiếm đoạt tài sản của những người
cùng hùn vốn kinh doanh, một kẻ vô đạo, vô pháp, vô tình cảm, một kẻ ra
