Giới trẻ bản xứ liên lạc với nhau qua thư từ chủ yếu vẫn do những người
viết thuê chấp bút. Mặc dầu một số ít trong lớp người có tuổi bị tinh thần
thời đại cuốn đi, và vài ông già bà cả Kikuyu đã tới tham gia lớp học của
tôi, kiên nhẫn đánh vật cùng chữ cái ABC, còn đại bộ phận họ, với tâm lý
hoài nghi, vẫn từ chối can dự vào hiện tượng lạ lẫm này. Chỉ lác đác dân
bản xứ biết đọc, và vì thế nhóm người làm của tôi, các lưu dân cùng nhân
công trong đồn điền thường đưa thư từ cậy nhờ tôi đọc. Lúc bóc thư và mày
mò với từng con chữ, tôi lấy làm lạ trước việc nội dung thư rặt những điều
vụn vặt. Đây là sai lầm thường mắc của con người văn minh đầy định kiến.
Cũng giống như bạn tìm cách phân loại một nhành cây ô-liu nhỏ xíu được
chú bồ câu của ông Noah cắp về. Bất chấp vẻ bề ngoài ra sao, nhành cây ấy
chứa đựng sức nặng vượt cả con tàu cùng tất tật muông thú trên đó: nó
mang theo cả một thế gian mới xanh tươi.
Mọi lá thư của người bản xứ đều rất giống nhau, luôn theo một công thức
thiêng liêng và bất khả thay đổi, đại loại thế này: “Bạn thân Kamau Morefu
của tôi ơi. Giờ tôi sẽ cầm cây bút lên” - giọng điệu thật bóng bẩy bởi người
viết thuê chấp bút, “để viết cho anh một bức thư mà từ lâu rồi vẫn ao ước sẽ
viết cho anh. Tôi vẫn khỏe và ơn Chúa hi vọng anh cũng vậy. Mẹ tôi rất
khỏe. Vợ tôi không được khỏe cho lắm, tuy nhiên tôi hi vọng vợ anh, đội
ơn Chúa, vẫn khỏe.” - sau đó sẽ là một danh sách dài các tên người, kèm
theo một dòng tin vắn cho từng người, hầu hết toàn những chuyện nhỏ
nhặt, dẫu đôi khi cũng khá ly kì. Rồi lá thư đi tới đoạn kết. “Giờ bạn
Kamau của tôi ơi, tôi sẽ kết thúc lá thư này ở đây, vì có quá ít thời gian để
viết. Người bạn Ndwetti Lori của anh.”
Nhằm chuyển các nhắn gửi tương tự giữa lớp trẻ có học châu Âu cách đây
một trăm năm, những người đưa thư đã tót lên yên, ngựa đã phi nước đại,
những chiếc kèn-hơi-xe-thư đã rúc inh ỏi, và thứ giấy viền thếp vàng cột
thành tập đã được sản xuất. Những lá thư dạo ấy từng được chờ đợi, đón
mừng và gìn giữ. Tôi đã thấy vài tờ thư như thế.
