Dạo mới gặp nom Kamante chỉ như sáu tuổi, nhưng cậu có một người em
trạc tám tuổi và cả hai đều công nhận Kamante là anh nên tôi đồ rằng cậu
bị còi cọc vì ốm đau kinh niên và hồi ấy Kamante hẳn khoảng chín tuổi.
Giờ cậu đã lớn hơn, có điều nhìn vẫn như một chú lùn, hoặc dị dạng sao đó,
dù ta chẳng thể nào chỉ ra đích xác điểm gì khiến cậu như vậy. Theo thời
gian khuôn mặt xương xẩu ở Kamante dần tròn trịa, đi đứng cũng dễ dàng,
và cá nhân tôi không nghĩ cậu xấu, nhưng cũng có lẽ bởi ấy là cặp mắt của
người tạo tác dành cho sản phẩm của mình. Riêng chân cậu tứ thời vẫn như
hai xe điếu. Với ngoại hình kì dị nửa vui mắt, nửa ma quái, chỉ cần được
chỉnh sửa chút ít là Kamante khả dĩ lên ngồi được trên nóc nhà thờ Đức Bà
Paris mà ngó xuống. Toát lên thứ cốt cách năng nổ và sáng dạ, Kamante
như một mảng màu lệch tông trên bức tranh và cậu tô điểm thêm một nét
đẹp hội họa vào đội ngũ gia nhân của tôi. Đầu óc cậu chẳng bao giờ thật sự
bình thường, hay ít nhất theo cách nói của dân da trắng, Kamante khá lập
dị.
Kamante là người trầm tư, cả nghĩ. Có lẽ những năm dài cơ cực đã phát
triển trong cậu xu hướng suy ngẫm và rút ra kết luận riêng từ mọi điều mắt
thấy tai nghe. Suốt đời Kamante sống tách biệt, theo cách riêng của cậu.
Thậm chí ở cùng một việc, cậu cũng thực hiện khác mọi người.
Tôi có một lớp học buổi tối, dành cho cư dân đồn điền, do thầy giáo người
bản xứ giảng dạy. Các thầy đều ở Hội truyền giáo tới và trong thời gian
sống tại đây tôi đã mời thầy của cả ba Hội truyền giáo, Công giáo La Mã,
Anh giáo, Tin lành Scotland. Đó là bởi việc dạy người bản xứ đều tuyệt đối
dựa theo kinh sách và theo tôi biết ngoài Kinh Thánh hay mấy cuốn Thánh
ca chẳng có sách nào được dịch ra tiếng Swaheli
cả. Trong giai đoạn ở
châu Phi, tôi dự định dịch cho người bản xứ các mẩu truyện ngụ ngôn
Aesop nhưng rồi chẳng bao giờ có thời gian để hoàn thành. Dẫu vậy với
tôi, lớp học vẫn là điểm đến ưa thích tại đồn điền, là tâm điểm đời sống tinh
thần của chúng tôi, và tôi đã trải qua những buổi tối êm đềm trong gian lớp
vốn là một căn nhà kho dài, cũ kĩ, quây tôn múi.
