về già chẳng những không lưỡng lự, mà còn hăm hở lao vào. Đầu óc ông
quay cuồng, tri thức đảo lộn, ký ức nhả ra những tư tưởng cổ xưa ông hấp
thụ từ thời trẻ dại mà cho tới bây giờ chưa từng khơi dậy được ngọn lửa
nhiệt tình trong hồn ông. Sách vở chẳng đã viết rằng mặt trời hướng mối
quan tâm của chúng ta từ lĩnh vực tinh thần sang những điều trần tục hay
sao? Theo đó thì vầng thái dương làm trí tuệ và ký ức ta mụ mẫm và mê
muội, đến nỗi linh hồn hoan lạc quên cả hiện trạng của mình chỉ mải đắm
say ngưỡng mộ theo đuổi đối tượng đẹp nhất giữa những vật thể sáng ngời
trong ánh nắng: chính thế, phải cần một thân xác linh hồn mới có thể nâng
mình lên tầm vóc cao hơn. Giống như các nhà toán học dùng những hình
ảnh gần gũi để bày cho các trẻ em tối dạ những khái niệm trừu tượng, thần
ái tình Amor (3) cũng làm như vậy để tinh thần hiển hiện trước mắt ta,
thường là dưới hình dáng và màu sắc của tuổi thanh xuân, làm công cụ cho
ký ức, tô điểm bằng tất cả ánh hào quang đẹp đẽ, khiến mỗi khi chiêm
ngưỡng lòng ta cháy bùng lên ngọn lửa đớn đau và hy vọng.
Những tư tưởng ấy tràn ngập đầu óc kẻ xuất thần; những cảm xúc ấy
choáng ngợp tâm hồn ông. Và tiếng sóng biển ầm ì cùng ánh mặt trời chói
lọi gợi lên trước mắt ông một cảnh tượng thần tiên. Một cây tiêu huyền cổ
thụ đứng không xa những bức tường thành Athena - một trong những chốn
linh thiêng mát rượi, ngát hương hoa anh đào, được trang điểm bằng những
linh vật và lễ vật cúng thần sông (4) cùng các nàng tiên nước. Một dòng
suối trong vắt chảy dưới tán lá tiêu huyền xòe rộng, giữa những hòn cuội
nhẵn bóng, dế gáy nỉ non. Trên bãi cỏ hơi thoai thoải dốc, có hai người nằm
gối đầu cao, lẩn tránh nắng gắt ban trưa: một già một trẻ, một xấu một đẹp,
nhà thông thái bên cạnh chú tiêu đồng. Và xen giữa những lời tâng bốc,
những câu bông đùa ý nhị, Socrates giảng giải cho Phaidros (5) về tình yêu
và đạo đức. Ông nói về chấn động kinh hoàng nóng bỏng giáng xuống đầu
người cảm thụ, khi mắt y bắt gặp một hình ảnh hiện thân của vẻ đẹp vĩnh
hằng; ông nói về dục vọng của kẻ vô đạo và kẻ tà tâm, những kẻ không cảm
nhận được cái đẹp từ biểu tượng và vì thế không biết tôn kính Chân, Thiện,
Mỹ; ông nói về niềm e sợ thiêng liêng của người quân tử khi chiêm ngưỡng
một gương mặt thánh thiện, một tấm thân hoàn hảo, khi ấy hồn y run lên
