Indiana, bằng lời lẽ dịu dàng và giá băng, bày tỏ cho ông thầy nàng làm
đúng từng li từng tí những quyết định của ông thì ông chỉ còn biết đổ cơn
tức giận ấy lên đầu mình. Với con người ấy, vốn nhỏ nhen và tự ái dữ dội
về mặt cảm giác, đó là nỗi đau khổ ghê gớm, một nỗi nhục ứa máu.
Khi ấy, ông có thể giết vợ nếu ông ở Smyrne hay Cairo. Tuy nhiên,
ông hết lòng yêu thương người phụ nữ yếu đuối sống lệ thuộc vào ông và
giữ kín những điều sai trái của ông với tất cả sự khôn ngoan sùng tín. Ông
yêu nàng hay thương nàng, tôi cũng không biết nữa. Ông muốn nàng yêu
ông, bởi vì ông tự hào về học thức và sự cao thương của nàng. Ông sẽ thấy
giá trị của ông được tôn lên nếu nàng chịu xuống mình nhượng bộ ông, từ
bỏ những ý tưởng và nguyên tắc của nàng. Có những buổi sáng, ông vào
buồng này với ý định gây chuyện cãi cọ, nhưng thấy nàng ngủ, ông không
dám làm nàng thức giấc. Ông im lặng ngắm nàng, ông sợ hãi trước vóc
dáng thanh mảnh của nàng, sắc tái nhợt trên má nàng, vẻ bình tĩnh u sầu,
cam chịu bất hãnh: gương mặt bất động và im lặng này biểu lộ tất cả những
điều đó. Nhìn những đường nét trên mặt nàng, ông tìm thấy cả nghìn cớ để
trách móc, để ân hận, để giận dữ và sợ hãi. Ông đỏ mặt vì cảm thấy con
người mảnh dẻ như thế này lại có ảnh hưởng đến số phận của ông, ông là
con người thép quen chỉ huy người khác, quen nhìn thấy chỉ một lời phát ra
từ miệng ông là những đại đội nặng nề, những con ngựa hung hăng, những
chiến binh phải chuyển động.
Một người đàn bà gần như còn trẻ con đã làm ông đau khổ như thế!
Nàng bắt ông phải suy ngẫm về bản thân mình, xem xét kỹ những ý muốn
của mình, thay đổi nhiều điều, khước từ nhiều điều, và mặc dù vậy, nàng
không buồn nói với ông: "Mình lầm rồi! Tôi van mình đừng làm thế".
Chẳng bao giờ nàng van nài ông, chẳng bao giờ nàng hạ cố đặt mình ngang
hàng với ông và thừa nhận nàng là người bạn đời của ông. Nếu ông muốn,
ông có thể một tay bẻ gập người phụ nữ này, nàng nằm kia, gầy gò, có lẽ
đang mơ thấy một người đàn ông khác, không thèm đếm xỉa đến ông ngay
cả trong giấc ngủ của nàng. Ông chỉ muốn bóp cổ cho nàng tắt thở, nắm tóc
