của mình. Ông chỉ có ích cho bản thân, song cũng không có hại cho ai. Ông
không dính vào chuyện gì ở quanh mình vì sợ phải giúp đỡ người khác.
Nhưng khi cho rằng việc giúp đỡ như thế là vấn đề danh dự của mình thì
không có ai làm việc đó với nhiệt tâm sốt sắng hơn và với sự thẳng thắn
cao quý hơn. Cả tin như một đứa trẻ, đồng thời cũng đa nghi như một tên
chuyên chế, ông tin một lời thể giả dối và ngờ vực một lời hứa chân thành.
Đối với ông, cũng như khi còn tại ngũ, tất cả là ở thể thức. Dư luận chi phối
ông tới mức lương tri và lẽ phải không có vai trò gì trong những quyết định
của ông, và khi ông nói: "thói thường là như thế" thì ông tin là mình đã đưa
ra một lý lẽ không thể bài bác được.
Đấy là một bản tính hoàn toàn trái ngược với bản tính của người vợ,
trái tim ông không thể nào hiểu nổi nàng, trí óc ông rất ít khả năng đánh giá
đúng giá trị của nàng. Tuy nhiên, chắc chắn là thân phận nô lệ đã làm nảy
sinh trong tim người phụ nữ này một sự thù ghét cao nhã và thầm lặng
không phải bao giờ cũng công bằng. Bà Delmare rất ngờ vực tấm lòng của
ông chồng. Ông chỉ phải cái là cứng nhắc, nhưng nàng lại cho là ông tàn
bạo. Những lúc nổi nóng, ông gay gắt hơn là tức giận, thái độ của ông thô
lỗ thì đúng hơn là trâng tráo. Bản chất ông không độc ác. Có những lúc
lòng người thương khiến ông ân hận, và lúc ân hận ông gần như nhạy cảm.
Cuộc sống chinh chiến đã làm cho sự thô bạo trở thành nguyên tắc sống
của ông. Với một phụ nữ kém nhã nhặn và ít hiền dịu hơn, hẳn ông sẽ nhút
nhát như một con sói được thuần dưỡng. Nhưng người phụ nữ này chán
ngán số kiếp của mình, không buồn nhọc công tìm cách làm cho số kiếp
của mình khá hơn lên.
