Vợ chồng A Phủ
Ai ở xa về, có việc vào nhà thống lý
Pá Tra thường
trông thấy có một cô con gái ngồi quay sợi gai bên tảng đá
trước cửa, cạnh tàu ngựa. Lúc nào cũng vậy, dù quay sợi, thái
cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước ở dưới khe suối lên,
cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn rười rượi. Người ta thường
nói: Nhà Pá Tra làm thống lý, ăn của dân nhiều, đồn Tây
lại cho muối về bán, giầu lắm, nhà có nhiều nương,
nhiều bạc, nhiều thuốc phiện nhất làng. Thế thì con gái
nó còn bao giờ phải xem cái khổ mà biết khổ, mà buồn.
Nhưng rồi hỏi ra mới biết cô ấy không phải là con gái
thống lý Pá Tra. Cô ấy là vợ A Sử, con trai thống lý.
Mỵ về làm dâu nhà Pá Tra đã mấy năm. Từ năm nào,
không nhớ, cũng không ai nhớ. Nhưng người nghèo ở Hồng
Ngài thì vẫn còn kể lại câu chuyện Mỵ về làm người nhà
quan thống lý. Ngày xưa, bố Mỵ lấy mẹ Mỵ không đủ tiền
cưới, phải đến vay nhà thống lý, bố của thống lý Pá Tra
bây giờ. Mỗi năm đem nộp lãi cho chủ nợ một nương ngô.
Đến tận khi hai vợ chồng về già rồi mà cũng chưa trả
được nợ. Người vợ chết, cũng chưa trả hết nợ.
Cho tới năm ấy Mỵ đã lớn, Mỵ là con gái đầu lòng.
Thống lý đến bảo bố Mỵ:
- Cho tao đứa con gái về làm dâu thì tao xóa nợ cho.
