CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 10

Các ngân hàng sau cùng phải cứu nó để tránh việc bán đổ mọi trái phiếu cổ
phiếu của LTCM mà có thể gây ra sụp đổ thị trường toàn cầu.
Bây giờ chúng ta quay về thế giớ đường phố. Vào đầu tháng 8-1998, tình
cờ tôi đầu tư vào ngân hàng Internet mà bạn tôi vừa mới thành lập. Giá cổ
phiếu ban đầu là 14,5 đô-la rồi tăng vọt lên 27 đô-la. Tôi thấy mình như
một thiên tài. Nhưng rồi Nga xù nợ và làm hàng loạt quân cờ đô mi nô sụp
đổ. Giá cổ phiếu của bạn tôi chỉ còn 8 đô-la. Vì sao? Bởi vì ngân hàng của
bạn tôi nhận thế chấp nhiều loại nhà và do lãi suất ở Mỹ xuống thấp, gây
nên cơn tranh giành mua trái phiếu chính phủ, thị trường sợ rằng nhiều
người sẽ trả tiền nhà sớm hơn dự định. Nếu nhiều người cùng trả nợ để lấy
lại thế chấp, ngân hàng bạn tôi sẽ không còn nguồn thu đều đặn mà ngân
hàng đã lập dự toán để trả lãi cho người gởi tiền. Thị trường thật ra đoán sai
về ngân hàng bạn tôi và giá cổ phiếu của nó phục hồi một cách tuyệt vời.
Thật thế, đến đầu năm 1999, tôi lại thấy mình chẳng khác thiên tài là mấy
khi cơn say các loại công ty Internet như Amazon.com đã đẩy giá cổ phiếu
ngân hàng Internet của bạn tôi và cổ phiếu các công ty công nghệ khác lên
tận mây xanh. Nhưng một lần nữa, chẳng lâu sau, thị trường thế giới lại
sớm chấm dứt cơn say này. Chỉ có điều lần này thay vì Nga sụp đổ, đến
lượt Brazil gây xáo trộn thị trường Mỹ và dập tắt (tạm thời) cú bùng nổ cổ
phiếu Internet.
Khi quan sát mọi diễn biến này, tất cả những gì tôi có thể nghĩ đến là việc
cần đến chính tháng để các sự kiện trên đường Asoke tác động lên phố của
tôi, sau đấy chỉ cần một tuần để các sự kiện từ Brazil tác động lên
Amazon.com. Tờ USA Today đã tóm tắt thị trường toàn cầu một cách
chính xác vào cuối năm 1998:"Khó khăn tràn từ lục địa này sang lục địa
khác như một con vi rút" - tờ báo ghi nhận - "Thị trường Mỹ phản ứng
ngay tức thì... Mọi người trong tiệm hớt tóc bàn đến cả chuyện đồng baht
Thái Lan."
Tuy nhiên, chẳng mất bao lâu sau Amazon.com lại phục hồi, kéo theo các
loại cổ phiếu khác, đến lượt mình kéo theo thị trường chứng khoán Hoa Kỳ,
rồi bản thân nó giúp tạo ra hiệu ứng giàu có tại Mỹ, nhờ đó khuyến khích
dân Mỹ tiêu tiền nhiều hơn mức dành dụm. Dân Mỹ chịu chi tiền nên