CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 12

giới, tương quan với GNP và dòng chảy lực lượng lao động qua biên giới,
tương quan với dân số thì giai đoạn toàn cầu hóa trước Thế chiến thứ nhất
rất giống giai đoạn chúng ta đang sống ngày nay. Anh quốc lúc ấy là một
cường quốc toàn cầu, là nhà đầu tư lớn vào các thị trường mới nổi và
những tay tài phiệt giàu sụ ở Anh, châu Âu và Mỹ thường bị khánh kiệt vì
các vụ khủng hoảng tài chính bởi một sự cố nào đó tác động lên trái phiếu
đường sắt Argentina, trái phiếu chính phủ Latvia hay trái phiếu chính phủ
Đức. Không có kiểm soát tiền tệ cho nên ngay sau khi dây cáp xuyên đại
dương được kết nối vào năm 1866 thì khủng hoảng ngân hàng và tài chính
ở New York nhanh chóng lan truyền sang London hay Paris. Có lần tôi
được xếp cùng nhóm thảo luận với John Monks, người đứng đầu Đại hội
Liên đoàn Lao động Anh. Ông ta nhận xét chương trình nghị sự của Đại hội
đầu tiên tại Manchester, Anh vào năm 1968 có liệt kê trong số những vấn
đề cần thảo luận: "Nhu cầu cần giải quyết sự cạnh tranh từ các thuộc địa
châu Á" và "Nhu cầu cần đạt chuẩn mực giáo dục và đào tạo của Hoa Kỳ
và Đức". Vào thời đó, người ta di dân nhiều hơn cả và trừ lúc có chiến
tranh, các nước không đòi hỏi hộ chiếu khi đi du lịch trước năm 1914. Mọi
di dân đến Mỹ đều không có thị thực. Khi kết hợp các yếu tố này với nhau,
cùng với phát minh tàu chạy bằng hơi nước, điện tín, đường sắt và sau cùng
là điện thoại, có thể nói kỷ nguyên toàn cầu hóa lần đầu trước Thế chiến
thứ nhất đã thu nhỏ thế giới từ cỡ "lớn" thành cỡ "trung".
Kỷ nguyên toàn cầu hóa đầu tiên này và chủ nghĩa tư bản tài chính toàn cầu
bị tan vỡ do các cú đấm của Thế chiến thứ nhất, Các mạng Nga và Đại suy
thoái, kết hợp lại đã làm thế giới thương tổn nặng nề về thể chất và tinh
thần. Thế giới bị chia cắt sau Thế chiến thứ hai lại bị đông cứng vì Chiến
tranh Lạnh. Chiến tranh Lạnh cũng là một hệ thống quốc tế. Nó kéo dài từ
khoảng năm 1945 đến 1989 khi cùng với sự sụp đổ của bức tường Berlin,
nó được thay thế bằng một hệ thống khác: kỷ nguyên toàn cầu hóa mới mà
chúng ta đang sống. Gọi nó là "Toàn cầu hóa hiệp II", hóa ra giai đoạn
chừng 75 năm từ lúc bắt đầu Thế chiến thứ nhất đến lúc chấm dứt Chiến
tranh Lạnh chỉ là một cách nghỉ giữa hiệp kéo dài từ kỷ nguyên toàn cầu
hóa này sang kỷ nguyên khác.