CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 9

Brazil phải nâng lãi suất lên đến 40% để cố gắng duy trì đồng vốn ở lại.
Các kịch bản tương tự xảy ra ở khắp các thị trường mới nổi khi nhà đầu tư
bỏ đi tìm nơi an toàn. Họ bán hết mọi cổ phiếu, trái phiếu Brazil, Hàn
Quốc, Ai Cập, Israel và Mexico, đem tiền về cất hay quay sang mua trái
phiếu Mỹ an toàn nhất. Vì thế việc suy giảm ở các thị trường mới nổi và
Brazil lại trở thành cơ chế lan truyền gây nên một đợt tranh nhau mua trái
phiếu chính phủ Hoa Kỳ. Đến lượt mình, điều này nâng giá trái phiếu chính
phủ Mỹ lên cao, làm giảm lãi suất trái phiếu và gia tăng mức cách biệt giữa
trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ và các loại trái phiếu thị trường mới nổi hay
trái phiếu doanh nghiệp khác.
Việc sụt giảm mạnh lợi suất từ trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ như thế đã trở
thành cơ chế lan truyền gây sụp đổ cho nhiều quỹ đầu cơ và ngân hàng đầu
tư khác. Lấy ví dụ Quỹ Long-Term Capital Managenment (LTCM) có trụ
sở tại Greenwich, bang Connecticut. LTCM là quỹ đầu cơ hàng đầu. Vì có
quá nhiều quỹ đầu cơ trên thị trường vào cuối thập niên 1980, lãnh vực này
trở nên cạnh tranh gay gắt. Ai cũng tranh nhau giành cùng cơ hội. Để kiếm
tiền trong một thế giới cạnh tranh dữ dội như thế, các quỹ đầu cơ phải tìm
những canh bạc đen đỏ hơn với tiền cược ngày càng lớn. Để dẫn đường cho
các vụ đặt cược đúng chỗ, LTCM dựa vào công trình của hai nhà kinh tế
đoạt giải Nobel. Nghiên cứu của họ cho rằng tính không ổn định của trái
phiếu và cổ phiếu có thể tính toán được nhờ quan sát biến động giá trong
quá khứ. Sử dụng các mô hình máy tính và mạnh tay vay từ nhiều ngân
hàng khác, LTCM đưa ra 120 tỷ đô-la cược rằng một số trái phiếu sẽ thay
đổi giá theo chiều họ phỏng đoán vào mùa hè năm 1998. Họ đoán giá trị
trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ sẽ giảm và giá trái phiếu loại rẻ tiền và trái
phiếu của các thị trường mới nổi sẽ tăng. Tuy nhiên, mô hình máy tính của
LTCM có bao giờ dự đoán được vụ khủng hoảng lan truyền khắp thế giới,
khởi nguồn từ cú sụp đổ nền kinh tế Nga vào tháng 8. Thế là dự báo của họ
sai hoàn toàn. Khi toàn giới đầu tư hoảng loạn cùng lúc và quyết định đổ
tiền mua trái phiếu chính phủ Mỹ, giá trị của chúng tăng vọt thay vì giảm
sút và giá trị trái phiếu giá rẻ và trái phiếu các thị trường mới nổi sụp đổ
thay vì tăng vọt. LTCM giống như chiếc xương đòn bị kéo ở cả hai đầu.