CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 181

lại rồi".
Nạn vòi tiền cũng thể hiện trong câu chuyện một người bạn ở Indonesia kể
cho tôi: anh này sống ở đó trong thời kỳ đầy tham nhũng - đất nước lúc đó
do gia đình ông Suharto trị vì. Anh này là một phóng viên dày dạn kinh
nghiệm ở Jakarta, làm việc cho một tờ báo có trụ sở ở Singapore, và hàng
năm phải gia hạn giấy tờ thường trú của mình. Tham nhũng ở Indonesia
thâm nhập sâu tới mức, anh này nói, "Các viên chức khi nhận đút lót đã
trao cho anh hóa đơn. Thật vậy. Mỗi năm tôi gia hạn giấy tờ thường trí ở
Jakarta, và sau khi đút tiền, tôi nhận được một hóa đơn. Nhân viên kế toán
trong văn phòng của tôi bao giờ cũng đòi hóa đơn mà. Và viên chức
Indonesia đã cấp luôn". Thành ra ở Indonesia dưới thời Suharto có một câu
chuyện ngụ ngôn: Nếu người hàng xóm ăn cắp con dê của bạn thì bạn
muốn làm gì thì làm, nhưng đừng có đưa anh ta ra tòa. Vì đến lúc được
kiện, trả chi phí thuê cảnh sát và quan tòa, thì bạn đã có thể mất luôn thêm
con bò của bạn.
Nạn vòi tiền xuất hiện khi các viên chức và nhân viên hành pháp cho rằng
luật lệ không phải dành cho họ. Nayan Chanda, Tổng biên tập tờ Far
Eastern Economic Review, một lần kể cho tôi câu chuyện của anh khi sang
Trung Quốc; "Ở Bắc Kinh, một lần tôi cùng người phiên dịch của Bộ Ngoại
giao Trung Quốc, một lái xe và một trợ lý của tôi, đi trên đại lộ trung tâm.
Khi chúng tôi vào đường cao tốc, thì người lái xe đột ngột quay ngược xe
180 độ, đi thẳng lên phần đường ngược chiều, bóp còi inh ỏi. Chúng tôi đi,
cố tránh những xe ngược chiều. Tôi hoảng quá, hỏi người phiên dịch: "Anh
ta làm gì vậy!!" Phiên dịch giải thích rằng người lái xe phát hiện một đoạn
giao thông tắc nghẽn ở phía trước nên đã quay lại để vòng đường khác. Tôi
nhắm mắt, nấp dưới ghế và cầu nguyện để được sống. Quả là còn sống.
Nhưng đã thoảng qua tôi một suy nghĩ: Vậy thì những doanh nghiệp nước
ngoài đang vào làm ăn tại Trung Quốc thì sao nhỉ? Người Trung Hoa ký
hợp đồng với họ nhận công nghệ từ họ rồi nhỡ lại thay đổi luật pháp, đuổi
họ ra thì sao? Liệu những đối tác nước ngoài có sống nổi như thế không".
Chắc là không, một khi các nhà hành pháp ở Trung Quốc còn tiếp tục
nhũng nhiễu. Người đứng đầu chi nhánh của một số nhà băng lớn của