CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 187

đầu. Ba Lan đã nhanh chóng gượng dậy trong khi nước Nga thì không. Lý
do một phần là Ba Lan đã có thời thực hành tư bản chủ nghĩa lâu dài, trước
khi những người cộng sản lên nắm quyền. Họ đã biết cài đặt nhanh chóng
hệ điều hành và các phần mềm cơ bản, thích ứng với toàn cầu hóa. Nhưng
nước Nga, trong lịch sử của nó không thấy có chủ nghĩa tư bản cũng như
dân chủ, đã trải qua nhiều khó khăn hơn và trả giá đắt hơn. Tôi vẫn nhớ câu
chuyện vui mà Ngoại trưởng James A. Baker III kể cho các phóng viên
tháp tùng ông ta, câu chuyện ông ta nghe lại từ Chủ tịch Liên Xô, ông
Mihail Gorbachev. Gorbachev muốn giải thích cho Baker về những khó
khăn tâm lý mà nước Nga gặp phải, trong chặng đường quá độ sang chủ
nghĩa tư bản: Một nông dân Nga tìm thấy một cây đèn bên đường. Ông ta
xoa lên cây đèn. Một vị thần hiện lên và nói sẽ thực hiện bất cứ điều gì
người nông dân ước ao.
Người này nói: "Ông biết không, tôi chỉ có ba con bò, trong khi Igor, anh
chàng hàng xóm có tới 10 con".
"Vậy có phải nay ông muốn có 20 con bò?". Vị thần hỏi lại.
"Không", người nông dân trả lời, "tôi muốn ông giết đi bảy con bò của
thằng cha Igor!"
Trong hệ thống Chiến tranh Lạnh có một sự ngăn cách giữa hai nền kinh tế
- tư bản và cộng sản chủ nghĩa, với chút ít các mô hình ghép đứng giữa.
Giờ đây khi mọi quốc gia đều dùng chung một mô hình thì sự phân biệt lớn
là ở chỗ: một bên là các nền dân chủ thị trường tự do, và bên kia là nền vòi
tiền thị trường tự do. Những quốc gia đã thiết lập những hệ điều hành và
phần mềm cơ bản sẽ đi theo hướng dân chủ. Những quốc gia không có khả
năng hay không sẵn sàng cài đặt các hệ điều hành và phần mềm thích hợp
sẽ trở thành môi trường của nạn tham nhũng và vòi tiền, nơi đó nhà nước bị
một lũ thượng lưu cấu kết với giới tội phạm để cướp bóc - chúng không
đoái hoài gì tới pháp quyền.
Xin đón chào cuộc đấu giữa những người dân chủ chống lại những kẻ vòi
tiền cùng trong một thị trường tự do.
Vì trong chúng ta ai cũng đã quen thuộc với đặc điểm của nền dân chủ
hoàn hảo nhất, tôi xin minh họa sau đây những đặc tính của thể chế vòi tiền