CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 192

Nhà nước là điều quan trọng nhất. Bạn cần có một bộ máy nhà nước có
kích thước nhỏ hơn, vì bạn cần thị trường, chứ không phải một thứ chính
phủ trì trệ và béo múp míp, đứng ra điều tiết và cung ứng vốn. Bạn cần một
bộ máy nhà nước năng động, thông minh và chất lượng hơn, trong đó bộ
máy hành chính có khả năng quản lý về luật pháp một thị trường tự do,
thay vì thả lỏng cho thị trường hoành hành. Thách thức đối với các chính
phủ ngày nay là làm sao tăng chất lượng bộ máy nhà nước, đồng thời giảm
biên chế trong bộ máy này, tránh cồng kềnh. Một trong những lợi thế quan
trọng mà một đất nước muốn có trong thời buổi ngày nay là xây dựng một
nền hành chính công tinh gọn, hiệu quả cao và trung thực.
Chính vì thế mà vấn đề lớn của nhiều nước với những nền kinh tế quốc
doanh, là, một khi giảm thiểu kích thước của bộ máy chính phủ (bằng cách
giải phóng thả nổi và tư nhân hóa các ngành công nghiệp quốc doanh), họ
cần phải tăng chất lượng của bộ máy đó. Bộ máy nhà nước nếu nhỏ mà
không hiệu quả thì sẽ rất nguy hiểm. Bạn cần phải duy trì một sự cân bằng.
Bạn cần có bộ máy nhà nước mạnh đủ để duy trì một sân chơi công bằng,
đảm bảo cho những nhà đầu tư và sản xuất giỏi thắng cuộc trong kinh tế -
chứ không phải là thứ nhà nước hùng mạnh nhưng can thiệp sâu vào kinh tế
rồi tự quyết kẻ thắng người thua, hoặc bảo hộ cho kẻ thua trước sức cạnh
tranh của người này người khác. Nếu thị trường nội địa chỉ gồm toàn những
đèn đỏ và lối nhỏ, không có xa lộ, thì trì trệ sẽ xảy ra. Nhưng nếu thị trường
đó chỉ toàn đường cao tốc mà không có đèn giao thông, thì hỗn loạn sẽ đến.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa sơ sinh ở Nga và Albania sau khi Liên Xô và
Đông Âu sụp đổ, không thấy có đèn giao thông và con đường nào cũng
thành xa lộ, thiếu kiểm soát. Nước Nga kết nối với Bầy Thú Điện Tử mà
hầu như không có bất cứ hệ điều hành hoặc phần mềm nào cả. Hậu quả là
dân Nga đã tận dụng những lợi thế của thị trường tự do - thu hút đầu tư
nước ngoài, bán cổ phần và trái phiếu, mượn tiền từ quốc tế - mà không bị
kiểm soát và đánh thuế cho đúng mực, cũng như không tăng cường được
thu nhập đủ để thanh toán cho các khoản vay mượn. Và khi bầy thú nhận
thấy nước Nga chẳng qua chỉ có cái vỏ phần cứng thị trường tự do mà
không có hệ điều hành và các phần mềm thích ứng chúng đã lồng lên và