CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 208

không giày xéo lung tung cả một vùng rộng lớn. Hoặc, nếu có cơ hội, bầy
thú sẽ tự tổ chức thành một đội hình thiện chiến, khiến cho sư tử phải
hoảng sợ mà bỏ chạy. Tính minh bạch ở đây cho phép bầy thú có được
thông tin sớm hơn, để có làm điều gì tự vệ, chúng sẽ làm một cách có kỷ
luật. Trong thế giới tài chính, điều này hàm ý sự khác biệt giữa xuống giá
chút ít và bị sụt giá đến mức phải mất hàng tháng hay hàng năm mới hồi
phục được.
Khi kinh tế của Hàn Quốc gặp khó khăn vào tháng 12 năm 1997, nước này
công bố là dự trữ tiền tệ là ở mức 30 tỷ đô-la, nhưng trong thực tế họ chỉ có
10 tỷ đô-la. Và khi bầy thú phát hiện ra điều đó, thì chúng bỏ chạy. Cũng
trong thời gian đó Chính phủ Seoul nói với IMF rằng toàn bộ vốn vay ngắn
hạn từ nước ngoài là 50 tỷ đô-la. Nhưng một tuần sau đó họ nói lại, con số
thực tế là 100 tỷ đô-la. Ối giời!
Sự thiếu minh bạch kiểu đó, như lời Richard Medley, một chuyên viên
phân tích mức mạo hiểm chính trị cho các công ty tài chính, đã tạo ra
những cơn hỗn loạn tồi tệ nhất. Thiếu minh bạch, ông ta nói, "chính là yếu
tố tạo ra nhan nhản những người mang ảo tưởng cũng như đầu óc bi quan".
Hãy nhìn Thái Lan, Hàn Quốc hay Nga trong đầu thập niên 90. Khi còn
vàng son, sự thiếu minh bạch trong các nền kinh tế đó đã tạo ra một hạng
người ảo tưởng, thổi lên những bong bóng, khiến người ta dồn tiền vào
những nơi này, tin rằng họ có thê 3thu lãi năm sau cao như năm trước. Mặc
dù những khoản tiền đầu tiên được sử dụng đúng đắn vào các nhà máy có
lãi, những khoản tiền sau đó đã được dồn vào những khu du lịch hoang phí
và những cơ sở không thuộc nhu cầu. "Bạn không thể có những phân tích
đúng đắn khi phải làm việc trong những hệ thống thiếu minh bạch", Medley
nói. "Khi [bầy thú] bị nhiễm những ảo tưởng lạc quan ở đất nước của bạn,
chúng sẽ thi nhau đấu giá, kích giá lên cao chót vót. Những người có ảo
tưởng lạc quan sẽ khuyên, "nhắm mắt vào mà mua, và chắc chắn, nhảy
xuống cái bể đó bạn sẽ được an toàn vì trong bể có nước". Tai họa là ở chỗ
đó. Sự thiếu minh bạch khiến cho những người ảo tưởng tiếp tục kích giá,
phóng đại tiềm năng. Rồi đến khi chúc đầu nhảy xuống thì tất cả những cơn
mộng mơ về dự trữ ngoại tệ và mức lãi dự phóng, hết thảy đều sụp đổ".