CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 314

Một lần tôi đi bộ trên đường phố Teheran cùng một cộng tác viên của báo
The New York Times, cũng một phụ nữ 21 tuổi người Iran những đã Âu
hóa nhiều. Chúng tôi trao đổi về chủ đề dầu lửa ảnh hưởng ra sao tới nền
chính trị của Iran, đặc biệt về việc dầu lửa đã cho phép các vị trưởng giáo
tiếp tục cầm quyền trong một thời gian dài, vì thu nhập từ dầu lửa đã bù trừ
cho hoạt động kinh tế yếu kém dưới chế độ Hồi giáo. Dầu lửa, chứ không
phải lòng tin Hồi giáo, chính là vũ khí bí mật của Iran. Nếu không có sự
cứu giúp về tài chính mà thu nhập từ dầu lửa mang lại, thì các vị trưởng
giáo đã phải mở cửa đất nước và khoác lên mình chiếc áo nít nạm vàng -
đơn giản vì nền kinh tế ở đây không thể tăng trưởng kịp để cáng đáng mức
tăng dân số mà không cần đến những đầu tư lớn từ nước ngoài. Và nữ đồng
nghiệp của tôi nói một câu mà tôi nhớ mãi, về đất nước Iran: "Nếu không
có dầu lửa thì chúng tôi có thể phát triển như Nhật Bản."
Tôi hứa với cô ta một điều. Một ngày nào đó các giếng dầu ở Iran sẽ khô
cạn, hay thế giới sẽ khám phá ra một nguồn năng lượng thay thế dầu lửa thì
điều gì sẽ xảy ra: Các vị trưởng giáo sẽ phải mặc tấm áo nạm vàng, nếu
không, sẽ bị hạ bệ. "Hãy báo cho tôi hay cái ngày mà dầu lửa ở Iran cạn
dần," tôi nói, "và tôi sẽ báo cho cô và cái ngày có một trưởng giáo
Gorbachev xuất hiện ở đây."
Và lúc đó cũng sẽ xuất hiện cả tiệm ăn McDonald s.
Trong một bữa ăn tối ở Ma rốc năm 1996, bạn tôi, một nhà ngoại giao Mỹ,
người tôi gặp lần đầu ở Moskva trong thập niên 80, đã giải thích cho tôi về
những khác biệt trong vai trò của anh thời nay so với thời Chiến tranh
Lạnh, về những thế lực đang định hướng ở những nơi anh ta hoạt động, về
tình hình thế giới nói chung mờ đục so với sự tách bạch về quyền lực của
thời Liên Xô và Mỹ.
"Khi tôi vào ngoại giao," anh ta thú thật, "thì đó là một môi trường định
hướng rõ ràng". Bạn học ngoại ngữ, được cử vào cuộc chơi và sang đóng ở
một đại sứ quán ở nước ngoài. Cũng như đi câu vậy: ném mồi ra rồi kéo
mồi vào, bạn biết rõ luật chơi, trò gì, và mục đích gì. Ngày nay, sự nghiệp
của bạn như trong cuộc chạy vượt chướng ngại. Chúng tôi nói với nhau,
"Chúng ta đi đâu thế này, dùng loại bóng gì để ném, và người bắt bóng là ai