CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 315

vậy?" Vị đại sứ có thể đến hỏi, "anh đang làm gì thế?" Và bạn không rõ là
mình đang làm gì, rồi tự hỏi, "Mình đang làm gì ở đây nhỉ?" Chính phủ
Hoa Kỳ có thể đóng cửa [như trong năm 1996] mà cũng chẳng ảnh hưởng
gì, điều đó làm nhiều người giật mình... càng ở ngành ngoại giao lâu tôi
càng có cảm giác mình lạc vào một cảnh của câu chuyện Chùm nho uất hận
trong đó viên chức ngân hàng đến siết nhà của người nông dân và người
này đã dọa bắn chết ông ta, nhưng viên chức đó nói đó không phải là lỗi
của ông, vì ông chỉ là người thừa hành lệnh của một tổ chức. Và người
nông dân hỏi đến bao giờ mới kết thúc được điều đó? Tôi phải bắn ai bây
giờ? Vị quan chức nhà băng trả lời, "tôi không biết, hình như không có ai
cho anh bắn đâu."
Lời than vãn của ông bạn tôi là điều bạn ngày nay thường nghe từ cộng
đồng những chuyên viên vạch chính sách đối ngoại. Vì sao anh ta bị rối trí?
Vì hệ thống Chiến tranh Lạnh là một thế giới được phân chia rõ ràng, và ai
cũng biết cách đo đếm sức mạnh, đánh giá hiểm họa, sự răn đe và những
lợi thế, đặng đưa ra những chiến lược đúng hướng. Dẫu cho thời đó có
những bất đồng trong cách vạch chiến lược - phong tỏa chặt chẽ, hòa hoãn
hay kiểm soát vũ khí - nhưng mọi người thường vẫn sử dụng một thứ thuật
ngữ chung và quan điểm chung trong việc hình thành từng phần của chính
sách. Có một sự nhất trí chung rằng Chiến tranh Lạnh là một hệ thống dựa
trên cán cân lực lượng thông thường được xây dựng xung quanh các quốc
gia, các đội quân và những loại vũ khí hạt nhân. Một nhà chiến lược thời đó
có nhiệm vụ hoán chuyển các yếu tố đó, kết hợp chúng để làm sao chúng
sang bên phe ta nhiều hơn là ở bên phe đối phương.
Nhưng địa-chính trị trong thời toàn cầu hóa phức tạp hơn nhiều. Bạn vẫn lo
lắng về những đe dọa từ những quốc gia mang tính ly khai - Iraq, Iran và
Bắc Triều Tiên. Nhưng bạn cũng dần phải quan tâm đến những đe dọa từ
những nước mà bạn có quan hệ - thông qua cả Internet, thị trường và những
cá nhân được trang bị tốt, những người có khả năng bước thẳng đến gặp
bạn. Hơn nữa trong thế giới đầy những quan hệ, nhà nước có thể bị đe dọa,
hoặc bị cuốn hút vào các cuộc xung đột, thậm chí chỉ do một nước láng
giềng tan vỡ hay một kẻ thù cũ (như Nam Tư) ra đi, hoặc khi phải phản ứng