CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 317

thế nào. Và sau cùng, có những quốc gia vẫn còn phải tập trung giải quyết
chủ đề liên quan tới quyền tự do - toàn cầu hóa đòi hỏi rằng nếu không có
dân chủ hóa, tự do báo chí và những cơ cấu kiểm soát chính phủ và nếu
không có khả năng thay đổi lãnh đạo thì họ sẽ khó có cơ tăng trưởng.
Những quốc gia mang tính đa dạng cao như Pakistan, Peru và Trung Quốc
đang vật lộn với chủ đề quyền tự do.
Điều khiến cho Nga và Trung Quốc gặp nhiều khó khăn, Mandelbaum nói,
"chính là việc họ phải đương đầu với tất cả các chủ đề trên cùng một lúc."
Họ vật lộn với hình dạng đất nước - lãnh thổ nào thuộc về họ (Tây tạng?
Đài Loan? Chechnya?); cố gắng cắt giảm bộ máy nhà nước trước sự đòi hỏi
của toàn cầu hóa; cố gắng nâng cấp chất lượng bộ máy nhà nước; giải quyết
sự bất bình đẳng xảy ra khi chế độ phúc lợi cũ không còn nữa, hội nhập, và
khi các vị quan chức mới ăn cắp tài sản của nhà nước thông qua chương
trình tư nhân hóa; và họ tiếp tục vận lộn với sự đòi hỏi dân chủ hóa và
quyền được tham gia chính phủ.
Chính vì thế bạn không thể hoạch định chính sách đối với Nga hay Trung
Quốc nếu không cảm nhận được toàn bộ năm thách thức kể trên, không tiên
đoán được kết quả của những cố gắng đó, và không cảm nhận được khả
năng của hai nước này đối phó ra sao trong cách ứng xử quốc tế của họ.
Ứng xử của Nga và Trung Quốc sẽ tuỳ thuộc phần lớn vào việc họ phát
triển ra sao. Những chủ đề trên đã không nổi lên trong thời Chiến tranh
Lạnh, vì đó là một cuộc chiến và câu hỏi duy nhất thời đó là: Bạn ở phe
nào? Nếu bạn ở phe tôi thì tôi coi bạn là tốt - không cần biết đến đặc điểm
hình dạng, kích cỡ, chất lượng, bình đẳng hay tự do của bạn ra sao. Nếu
bạn thuộc phe đối phương thì bạn là xấu - dù đặc điểm của bạn có hay đến
mấy. Chúng ta đã vô tình cho rằng sau Chiến tranh Lạnh, mọi sự sẽ trở nên
ngon lành hơn, nhưng thực ra, mọi sự đã trở nên phức tạp hơn nhiều, dẫu
cho Nga, Trung Quốc và các nước khác có thái độ tích cực đến đâu. Đối
phó với năm đặc tính là nhiệm vụ của các nguyên thủ quốc gia; nếu bạn là
một vị nguyên thủ nhưng chỉ chăm chăm nói tới một đặc tính, hình dạng
đất nước chẳng hạn, thì bạn sẽ bị lạc lõng trong thời kỳ mới.
Tóm lại, tôi xin nhấn mạnh lần nữa rằng tấn kịch quan hệ quốc tế ngày nay