CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 488

xô đẩy từ công việc chỗ này sang công việc chỗ khác, từ nhóm này sang
nhóm kia, công ty này sng công ty khác, mọi người trở thành thợ tự do thời
kỹ thuật số.
Tại sao đến nông nổi này? Nicholas G. Carr, biên tập viên của báo Harvard
Business Review, tóm lược hiện tượng trên trong số báo tháng 6/1999: "Mô
hình về tổ chức công nghiệp cũ - nhóm đông nhân viên làm việc có phối
hợp - vốn dĩ đứng vững trên thế giới [có tường rào]. Nhưng ngày nay, mô
hình này không còn hợp lý. Quá đắt đỏ và năng suất thấp. Để cho công việc
chạy nhanh giữa các nhóm nhỏ, tạm thời, để những nhóm đó tự tổ chức và
phối hợp đáp ứng những kích thích của thị trường, đã trở nên phương pháp
mang tính hiệu quả hơn nhiều... Trong nền kinh tế mới, các công ty cần
theo đuổi sự uyển chuyển và linh hoạt. Nhưng điều đó đối với bản thân các
nhân viên thì có hợp lý không?"
Carr đưa ra câu hỏi đó khi luận bàn về cuốn sách mang tính khiêu khích
của nhà xã hội học Richard Sennett, về những phản ứng phụ nảy sinh từ
cung cách làm việc ăn mảnh và linh hoạt nói trên. Cuốn sách có tựa đề Sự
băng hoại về cá tính: Những hậu quả của công việc lên cá nhân trong chủ
nghĩa tư bản mới. Carr nhận xét: Linh hoạt dẫn đến sự thiếu gắn bó. Một
công ty làm ăn linh hoạt sẽ phải sẵn sàng loại bỏ các chiến lược, sản phẩm
và nhân viên, và thậm chí khách hàng của mình để bước vào một thị trường
mới hứa hẹn hơn hoặc thích nghi với cung cách làm ăn hiệu quả và có lợi
hơn, giống như công ty của anh bạn tôi kể trên. Nhưng xây dựng những
mối quan hệ và cộng đồng, bám giữ lấy cây ô liu - trang trí bàn làm việc
của bạn, gọi nó là gia đình khi bạn xa nhà - là một trong những đặc điểm
quan trọng nhất của con người ta. Toàn cầu hóa, một nơi mà chúng ta
thường xuyên bị đòi hỏi phải phá vỡ các quan hệ cũ, tự nâng bản thân
chúng ta, chú trọng vào ngắn hạn và giữ mức linh hoạt... tất cả điều đó
khiến chúng ta cảm thấy trôi nổi và tạm bợ. Nói theo lối của Sennett, Carr
cho rằng chúng ta đang bị dồn tối cảnh "không rõ chúng ta là ai và phải làm
gì. Tựu trung, điều đó làm xói mòn nền móng xã hội. Chúng ta không còn
gắn bó với người khác; chúng ta tham gia vào cùng "nhóm" với họ. Chúng
ta không có bạn bè; chúng ta chỉ còn những người quen. Chúng ta không