Thomas L. Friedman
Chiếc Lexus và cây Ô liu
Dịch giả: Lê Minh
Chương 20
Nếu một xã hội tự do không giúp gì được cho dân nghèo thì cũng không thể
giúp cho cái thiểu số giàu có tồn tại.
- John F.Kennedy
Mùa đông năm 1996 tôi tháp tùng bà Medeleine Albright, Đại sứ của Hoa
Kỳ tại Liên Hiệp Quốc thời đó sang những vùng chiến sự ở châu Phi, nơi
triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hiệp Quốc. Chúng tôi đến
những vùng nội chiến ở Liberia, Angola, rwanda và burundi. Dừng chân
chặng cuối ở Rwanda, bà Albright đề nghị nhân viên và phi hành đoàn của
chuyên cơ Boeing 737 chụp ảnh chung ở đường băng sân bay quốc tế
kigali. Chiếc chuyên cơ sơn màu trắng sọc xanh giống chuyên cơ Airforce
One của Tổng thống Hoa Kỳ với dòng chữ "United States of America".
Nhân viên và phi hành đoàn đứng dọc theo bậc thang và dưới cánh máy
bay. Trong số họ có người Mỹ gốc Hy Lạp, gốc Czech, Do Thái, da đen và
da trắng. Có những nhân viên phi hành đoàn quê ở các làng quê và những
chuyên viên của Bộ Ngoại giao tốt nghiệp Đại học Ivy, tất cả đứng bên
nhau sát cánh. Là một phóng viên, tôi không nghĩ mình nằm trong đội ngũ
đó, tôi đứng sang với các nhân viên Rwanda, quan sát cuộc chụp ảnh.
Những người Rwanda tỏ ra ngạc nhiên trước cảnh chụp ảnh. Tôi có cảm
giác băn khoăn: không rõ họ nghĩ gì khi thấy một tập hợp đẹp nhất tượng
trưng cho nước Mỹ như vậy: tinh thần cộng đồng, sự gắn bó và sẵn sàng đó
nhận những người dân tha hương, sự tự do và cơ hội cho những con người
muốn vươn lên những vị trí cao và quan trọng nhất; khái niệm công dân
dựa trên sự trung thành với một tư tưởng chứ không phải một bộ tộc. Bức
ảnh đó tượng trưng cho điều mà đất nước Rwanda chưa đạt tới. Rwanda
vừa bước ra khỏi một cuộc nội chiến giữa các bộ tộc - cùng thuộc Rwanda
nhưng bộ tộc người Hutu đã kình chống bộ tộc Tutsis - trong đó một triệu
người đã bị giết, một số trong bọn họ đã bị chém chết bằng mã tấu. Rwanda
