CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 525

Thật là một đòn bẩy khổng lồ.
Một dạng cho vay cẩu thả khác là khi nhà băng chuyển hàng triệu đô-la
sang các quỹ đầu cơ để chúng có thể nuôi các cơ hội đầu cơ. Quỹ đầu cơ
nhận 1 đô-la từ người đầu tư, mượn 9 đô-la từ ngân hàng, rồi dùng số tiền
đó đặt vào mua các cổ phần, trái phiếu và các đồng tiền trên khắp thế giới.
Thông thường mà nói thì việc đặt tiền đầu cơ như vậy không có gì sai trái.
Vay tiền mua nhà trả góp chính là một vụ đặt tiền. Bạn muốn mọi người tận
dụng cơ hội đặt tiền. Bạn muốn mọi người chịu mạo hiểm để đầu cơ - thậm
chí mạo hiểm cao. Nhờ đó các doanh nghiệp non trẻ có cơ hội tăng tiến để
họ có thể bị phá sản hoặc làm nên như Microsoft chẳng hạn. Điều nguy
hiểm là ở chỗ số tiền ném vào các quỹ đầu cơ và các thị trường mới trỗi
dậy lên đến mức cao khủng khiếp, hệ thống chuyển ngân được bôi trơn,
được ăn khớp và hoạt động nhanh chóng quá, nên khi những tay mạo hiểm
lớn - như Quỹ LongTerm Capital Management - mắc lỗi, thì chúng có thể
phá tan cơ nghiệp của tất cả mọi người.
Chính vì thế từ cuộc khủng hoảng đồng peso của Mexico năm 1994-95, gây
chấn động tới việc cho vay toàn cầu trong những năm 90 - và lượng tiền do
các chính phủ và các định chế huy động để chống lại hiện tượng các nước
theo nhau khất nợ - đã tăng lên nhiều lần. Đó là một khuynh hướng nguy
hiểm.
Chúng ta đã hiểu thêm về hiện tượng cho vay nợ cẩu thả và chúng ta nay
đang cần đến các loại đòn bẩy trong hệ thống. Chúng ta muốn các nhà đầu
tư chịu mạo hiểm. Nhưng chúng ta không muốn các cá nhân, ngân hàng,
quỹ đầu cơ, các quốc gia hay các nhóm đầu tư theo đuôi... trở nên quá tham
lam, vì làm như vậy họ sẽ tạo ra những phản ứng dây chuyền dẫn đến
khủng hoảng. Câu hỏi là: làm cách nào?
Có rất nhiều các nhà địa-kiến trúc sư tiềm năng trên thế giới, họ đều có
những đề xuất cải tạo thế giới để đối phó với hiện tượng cho vay lan tràn
thiếu kỷ luật. Herry Kissinger nói rằng các quốc gia phải hợp lực để có thể
thuần phục các thị trường tự do. Một số các nhà kinh tế cho biết chúng ta
phải ném cát vào các guồng máy toàn cầu hóa - bằng cách áp đặt thuế đối
với các giao dịch tiền tệ hoặc khuyến khích các chính phủ ra tay kiểm soát