Thomas L. Friedman
Chiếc Lexus và cây Ô liu
Dịch giả: Lê Minh
Màn dạo đầu
Thế giới này tròn mười tuổi
Thật tệ hại - chúng tôi đâu có liên quan gì đến Nga hay châu Á. Chúng tôi
chỉ là một doanh nghiệp nhỏ trong nước đang cố phát triển nhưng chúng tôi
đang bị ngáng đường vì cách thức chính phủ các nước ấy điều hành đất
nước họ.
- Douglas Hanson, Tổng giám đốc công ty Rocky Moutain Internet trả lời
phỏng vấn tờ Wall Street Journal sau sú sụp đổ của thị trường năm 1998 đã
buộc ông ta đình hoãn việc phát hành 175 triệu đô-la trái phiếu giá rẻ.
Vào sáng ngày 8-12-1997, chính phủ Thái Lan tuyên bố đóng cửa 56 trong
số 58 tổ chức tín dụng của nước này. Trong một thời gian ngắn, các tổ chức
tư nhân này đã bị phá sản do đồng tiền của Thái , đồng baht bị suy sụp. Các
tổ chức tín dụng đã vay thật nhiều bằng tiền đô-la Mỹ rồi cho doanh nghiệp
Thái vay tiền xây khách sạn, cao ốc văn phòng, căn hộ cao cấp và nhà
xưởng. Mọi tổ chức tín dụng đều nghĩ họ an toàn vì chính phủ Thái có cam
kết giữ giá trị đồng baht theo một tỷ lệ cố định với đồng đô-la. Nhưng khi
chính phủ không làm được điều hứa hẹn đó sau một đợt dân đầu cơ toàn
cầu tấn công đồng baht - cũng do nhận thấy rằng nền kinh tế Thái Lan
không mạnh như người ta từng tưởng- đồng tiền Thái Lan sụt giá 30%.
Điều này có nghĩa doanh nghiệp nào từng vay đô-la giờ phải kiếm thêm
một phần ba nữa tiền baht mới mong trả được nợ. Nhiều doanh nghiệp
không trả nổi khoản vay cho các tổ chức tín dụng, nhiều tổ chức tín dụng
không thể trả nợ cho chủ nợ nước ngoài và cả hệ thống dồn cục lại, chết
đứng, làm 20.000 nhân viên mất việc làm. Ngày hôm sau, tình cờ tôi đi xe
đến một cuộc hẹn tại Bangkok dưới đường Asoke-khu vực tương đương
phố Wall bên Mỹ-nơi đặt trụ sở của nhiều tổ chức tín dụng bị phá sản. Khi
từ từ lái qua các ngân hàng đã sụp đổ, người tài xế taxi chỉ mặt, điểm tên
từng cái, miệng tuyên án: Chết!... chết!...chết!...chết!...chết!"
