CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 81

cho con nợ để đảm bảo các khoản vay trước đó. Ngược lại, nếu kinh tế của
đất nước-con nợ trì trệ, trái phiếu sẽ mất giá, chủ trái phiếu sẽ bán trái
phiếu ra, nói lời vĩnh biệt, và mang tiền đầu tư và trái phiếu của những đất
nước làm ăn tốt hơn.
Cho nên khi Mexico lâm vào khủng hoảng do lạm tiêu năm 1995, rất nhiều
các chủ trái phiếu của Mexico đã bán tháo các trái phiếu của họ, khiến trái
phiếu này sụt giá, và Gurria lúc đó không còn có thể kêu cứu tới 20 ngân
hàng đảo nợ nữa. Khoản nợ của Mexico đã được dân chủ hóa và tay nhiều
người. Vậy Mexico đã phải kêu cứu Bộ Tài Chính Mỹ. Và Chú Sam đã đặt
điều kiện khắc nghiệt với Mexico, kết quả là nước này phải dành khoản dự
trữ dầu lửa của họ làm vật thế chấp. Điều kiện lúc đó cho việc Hoa Kỳ ứng
cứu đó là kinh tế Mexico phải được cải tổ và phát triển như kinh tế bang
New Mexico của Hoa Kỳ. Ngay sau đó, hàng loạt các nền kinh tế đang trỗi
dậy bắt đầu bán trái phiếu theo công thức Brady, thường tính bằng tiền đô-
la Mỹ. Ngày nay có 16 quốc gia phát hành trái phiếu kiểu Brady với tổng
giá trị là 150 tỷ đô-la. Chuyện chính phủ phát hành công trái cho người
nước ngoài thì không có gì mới. Chuyện này diễn ra đã nhiều năm. Nhưng
điều đáng nói ở đây là việc các món công trái nay được phân phối rộng rãi
vào tay các cá nhân, quỹ đầu tư và quỹ hưu bổng. Hồi đầu thế kỷ 20, chỉ có
các gia đình giàu có mới tham gia vào thị trường công trái. Giờ đây, quỹ
hưu bổng của quận Cam [California], hay người gác trường thậm chí bạn
và tôi và bà cô của bạn cũng có thể tham gia mua bán công trái.
Đó là hiện tượng dân chủ hóa trong việc cho vay tín dụng, và tại Hoa Kỳ,
nó trùng hợp với quá trình dân chủ hóa trong quy chế đầu tư. Điều này có
xuất xứ từ cuộc cải cách quỹ hưu bổng và sự ra đời của các tài khoản hưu
bổng cá nhân 401(k). Hoa Kỳ đang chuyển mình từ một đất nước trong đó
các công ty đảm bảo hưu bổng cho nhân viên thông qua một hệ thống "các
lợi tức cố định", sang một chế độ trong đó, các công ty chỉ đảm bảo "sẽ
đóng góp" cho hưu bổng của nhân viên. Trong trường hợp đó, nhân viên có
quyền hoán chuyển, mua bán các khoản đầu tư cho hưu bổng, tái đầu tư
theo ý muốn để có thể sinh lãi nhiều hơn. Cong người ta thời nay sống lâu
hơn, họ lo lắng rằng khi về hưu thì an sinh xã hội cho họ còn được bao