CHIẾC LEXUS VÀ CÂY Ô LIU - Trang 84

quốc gia khác trên thế giới. Nhiều công ty nhờ đó đã ăn ra làm nên, nhưng
cũng có nhiều công ty khác chết ngoẻo cũng chính vì quá trình "giảm biên
chế" này.
Một trong những lý do chính khiến Nhật Bản vẫn còn những công ty hoạt
động trì trệ chính là do hệ thống tài chính của nước này trong nhiều năm đã
chưa được dân chủ hóa. Các ngân hàng lớn của Nhật thống lĩnh nền tài
chính, khiến cho các thương vụ non trẻ không ngóc cổ lên được, không vay
được tiền và không tham gia được vào cơ chế sáp nhập công ty. Vả lại nhà
băng chỉ chu cấp cho các công ty lớn, có quan hệ lâu dài với họ, mà không
cần đếm xỉa đến chuyện cạnh tranh hay khả năng rủi ro mới có thể nảy sinh
từ những quan hệ như vậy. Bản sắc văn hóa của người Nhật cũng ít cho
phép những vụ mua bán sáp nhập thương vụ, thêm nữa các ban quản trị
ngân hàng có quan hệ hết sức gần gũi với bộ sậu lãnh đạo của các tập đoàn
lớn. Thêm nữa, nhân công người Nhật không có quyền quyết định đối với
quyền lợi hưu bổng của họ. Họ không được phép chuyển tiền hưu bổng của
họ sang các thị trường khác; kết quả là công ty, quỹ đầu tư hay quỹ hưu
bổng ở Nhật không phải chịu sức ép để làm việc năng động hơn. Đó là lý
do khiến kinh tế của Nhật mang phong thái vương giả nhưng lại không hiệu
quả. Điều đó giải thích lý do đồng vốn bị phân bổ không hợp lý, tạo ra một
loại bong bóng kinh tế hồi cuối thập niên 80 cũng như hàng ngàn hãng
xưởng làm ăn không hiệu quả tiếp tục được phép tồn tại theo lối tầm gửi.
Nhưng tình hình đó bắt đầu thay đổi từ năm 2000, khi Nhật Bản mở rộng
cánh cửa tài chính nội địa và các công ty của Hoa Kỳ bắt đầu dồn vốn vào
đầu tư, ví dụ hãng GE Capital. Sự cạnh tranh từ nước ngoài đã buộc các
ngân hàng Nhật Bản phải nghiêm túc hơn trong việc cho vay vốn, và buộc
các công ty và nhà sản xuất của đất nước này phải làm ăn năng động hơn.
Điều đó khiến việc sử dụng vốn trở nên hiệu quả hơn tại Nhật Bản, và vốn
được chu cấp hợp lý hơn tới được tay các công ty non trẻ mới vào cuộc.
Tiền không còn là thứ chỉ dành riêng cho mạng lưới các "tay chơi quen
biết". Tập đoàn tài chính GE Capital, chủ nhân của hãng tài chính Lake, đã
cho mở các kiosk cho vay tự động khắp nơi trên đất Nhật Bản từ cuối
những năm 90. Bạn chỉ cần dừng xe, chìa bằng lái hoặc một loại chứng