Trong kỳ nghỉ lễ Phục Sinh năm 1856, Perkin quyết định thử tổng hợp
thuốc chống sốt rét quinine tại phòng thí nghiệm nhỏ ở nhà mình. Thầy
giáo của ông, August Hofmann, giáo sư hóa học người Đức tại Trường Cao
đẳng Hoàng gia đã bị thuyết phục rằng có thể tổng hợp được quinine từ
những nguyên liệu có trong hắc ín, là phần cặn dầu mà từ đó bác sĩ phẫu
thuật Joseph Lister đã thu được phenol vài năm sau. Cấu trúc hóa học của
quinine chưa được xác định, nhưng khả năng kháng sốt rét đã làm nó trở
thành một hóa chất có nhu cầu rất lớn, trong khi nguồn cung lại quá ít. Đế
quốc Anh và các quốc gia châu Âu khác lúc này đang mở rộng thuộc địa
đến các vùng đất nhiệt đới đầy rẫy bệnh sốt rét: Ấn Độ, châu Phi và Đông
Nam Á. Phương thuốc duy nhất có khả năng ngăn chặn và điều trị sốt rét
được biết vào lúc đó là quinine, thu được từ vỏ cây cinchona sinh trưởng tại
Nam Mỹ và đang ngày càng khan hiếm.
Việc tổng hợp được quinine bằng con đường hóa học chắc chắn sẽ là một
thành quả vĩ đại, thế nhưng không có thí nghiệm nào của Perkin thành
công. Tuy vậy, trong một lần thử nghiệm, Perkin đã tạo ra một hợp chất
màu đen có thể hòa tan trong ethanol, tạo thành một dung dịch có màu tím
sậm. Khi Perkin nhúng một vài mảnh lụa vào dung dịch này, các mảnh lụa
lập tức bám màu tím của dung dịch. Perkin đã kiểm tra các mảnh lụa này
với nước nóng và xà phòng, và nhận ra rằng màu bám lên rất bền. Perkin
phơi các mảnh lụa dưới ánh sáng mặt trời; chúng không bị phai màu, và
luôn giữ được màu tím hoa oải hương tuyệt đẹp. Nhận ra rằng màu tím này
rất hiếm thấy và là một sắc thái có giá trị trong ngành công nghiệp thuốc
nhuộm, và rằng đây là loại thuốc nhuộm tím bền màu với cả vải bông và
vải lụa, có thể trở thành một sản phẩm có khả năng thương mại cao, Perkin
đã gửi một chiếc áo được nhuộm màu đến một công ty nhuộm hàng đầu ở
Scotland. Chẳng bao lâu sau, Perkin nhận được phản hồi đầy khuyến khích
từ công ty: “Nếu phát minh của cậu không làm cho mặt hàng (được nhuộm)
trở nên quá đắt, thì thuốc nhuộm này chắc chắn là một trong những loại
đáng giá nhất xuất hiện kể từ rất lâu”.
