nhiễm độc nấm cựa gà. “Vũ điệu” của Thần Vitus ám chỉ những động tác
uốn éo và co giật của bệnh nhân dưới tác động của một số alkaloid trong
nấm cựa gà lên hệ thần kinh.
Không khó để hình dung ra tình cảnh khi một số lượng lớn dân cư ở các
ngôi làng hoặc thị trấn bị ngộ độc nấm cựa gà. Những trận mưa liên tục
ngay trước đợt gặt sẽ hỗ trợ nấm cựa gà phát triển trên lúa mạch, bảo quản
ngũ cốc không đúng cách trong điều kiện ẩm thấp cũng thúc đẩy sự sinh
trưởng của chúng. Chỉ cần một phần rất nhỏ nấm cựa gà trong bột mì đã có
thể gây ra ngộ độc. Khi ngày càng nhiều dân làng có những triệu chứng
khủng khiếp trên, mọi người bắt đầu tự hỏi tại sao chỉ có cộng đồng của họ
phải chịu tai ương, đặc biệt là nếu như những thị trấn lân cận không có dấu
hiệu bệnh. Một trong những lý do có vẻ như hợp lý nhất là làng của họ đã
bị nguyền rủa. Và cũng như trong những thảm họa thiên nhiên khác, tội lỗi
thường đổ lên đầu một phụ nữ lớn tuổi, người không còn khả năng sinh con
hoặc không có sự hỗ trợ của gia đình. Những phụ nữ này thường sống ở rìa
làng, có lẽ sinh tồn dựa vào những kiến thức về thảo dược của mình và họ
cũng không thể kiếm được một khoản tiền tối thiểu để mua bột mì từ những
lò xay xát trong làng. Chính sự nghèo khổ đã giúp họ tránh được ngộ độc
nấm cựa gà, nhưng thật mỉa mai, như những người duy nhất không bị ngộ
độc nấm cựa gà, họ càng dễ dàng trở thành nạn nhân của những lời buộc tội
là phù thủy.
Chứng nhiễm nấm cựa gà đã được biết đến từ lâu. Trong nhiều ghi chép
từ tận những năm 600 TCN, người Assyria đã mô tả về “những nốt mụn
nhỏ độc hại trên chuỗi hạt”. Những alkaloid nấm cựa gà từ “những loài cỏ
độc” có thể gây sẩy thai cho gia súc đã được ghi chép lại ở vùng Persia vào
khoảng năm 400 TCN. Tại châu Âu suốt thời Trung cổ, những kiến thức về
việc nấm hoặc mốc trên chuỗi hạt ngũ cốc chính là nguyên nhân gây ra căn
bệnh dường như đã bị quên lãng - nếu nó đã từng được biết đến. Với mùa
đông ẩm ướt và điều kiện bảo quản không phù hợp, nấm và mốc sinh sôi
nảy nở mạnh mẽ. Thế nhưng khi đối mặt với nạn đói, người dân vẫn phải
dùng những hạt ngũ cốc chứa nấm độc hơn là đổ bỏ chúng.
