thuyết thích hợp. Đồng thời, urani và plutoni không chỉ rất đắt mà còn nguy
hiểm nên việc tiến hành thử nghiệm chi tiết là không thể.
Nhưng các nhà khoa học của Dự án Manhattan đã được yêu cầu tìm ra chính
xác lượng plutoni và urani cần thiết để chế tạo bom: nếu quá ít thì bom sẽ
không nổ. Quá nhiều thì bom vẫn nổ, nhưng hậu quả là chiến tranh sẽ kéo
dài thêm nhiều tháng vì làm giàu hai nguyên tố này vô cùng phức tạp và tốn
thời gian (cần tổng hợp được plutoni trước, rồi mới làm giàu nó được). Để
khắc phục, một số nhà khoa học với suy nghĩ thực tế đã quyết định từ bỏ cả
hai cách truyền thống – lý thuyết và thử nghiệm – để tiên phong trên con
đường thứ ba.
Để bắt đầu, họ chọn một neutron chuyển động với tốc độ ngẫu nhiên quanh
một thanh chứa plutoni (hoặc urani). Hướng của neutron cũng được chọn
ngẫu nhiên cùng nhiều tham số ngẫu nhiên khác (như lượng plutoni, xác
suất neutron thoát khỏi plutoni trước khi bị hấp thụ, thậm chí cả hình dạng
thanh plutoni). Lưu ý rằng chọn các tham số cụ thể nghĩa là các nhà khoa
học đã từ bỏ tính phổ quát của mỗi phép tính, vì chúng chỉ áp dụng được cho
vài neutron trong thiết kế cụ thể. Các nhà lý thuyết ghét việc phải từ bỏ
những kết quả có thể áp dụng phổ quát nhưng họ không có lựa chọn nào
khác.
Vậy là các phòng làm việc đầy rẫy những phụ nữ trẻ tay cầm bút chì (nhiều
người là vợ các nhà khoa học, được thuê để hỗ trợ vì dù sao thì cuộc sống ở
Los Alamos cũng nhàm chán tới phát điên). Họ lấy một tờ giấy có viết các
số ngẫu nhiên (mà đôi khi không biết ý nghĩa chính xác của việc này) và bắt
đầu tính toán cách neutron va chạm với một nguyên tử plutoni; liệu neutron
có bị hấp thụ; bao nhiêu neutron mới (nếu có) được giải phóng; và các
neutron mới này tiếp tục giải phóng thêm bao nhiêu neutron nữa... Mỗi
người trong số hàng trăm phụ nữ thực hiện một phép tính nhỏ của một bài
toán lớn và các nhà khoa học sẽ tổng hợp kết quả. Nhà sử học George Dyson
mô tả quá trình này là việc chế tạo bom “bằng số học: từng neutron, từng
nano giây…[một phương pháp] xấp xỉ thống kê, trong đó việc lấy mẫu ngẫu
