tháng 3, khi đã có người đưa ra thông báo an toàn quá sớm. Các kỹ thuật
viên cứ thế bò vào khoang rồi ngất đi cùng lúc vì thiếu dưỡng khí. Nitơ
không chỉ ngăn các neuron thần kinh và tế bào tim hấp thụ oxy mới; mà còn
trộm cả oxy các tế bào lưu trữ cho tình huống khẩn cấp và khiến họ chết
nhanh hơn. Đội cứu hộ kéo cả năm người ra ngoài nhưng chỉ có thể cứu
được ba người. John Bjornstad đã chết, còn Forrest Cole qua đời trong tình
trạng hôn mê vào ngày Cá tháng Tư.
Để “công bằng” với NASA, trong vài thập kỷ qua, nitơ cũng giết chết nhiều
thợ mỏ và những người làm việc trong máy gia tốc hạt dưới lòng đất*, và
luôn trong cùng những tình huống kinh dị giống như vậy. Người đầu tiên
ngã quỵ sau vài giây mà không có lý do rõ ràng. Người thứ hai và đôi khi là
thứ ba theo vào sau cũng không qua khỏi. Đáng sợ nhất là không ai giãy dụa
nổi khi chết. Hoảng loạn không xảy ra mặc dù thiếu oxy. Điều đó có vẻ khó
tin với người từng bị đuối nước. Bản năng sinh tồn sẽ đẩy họ lên mặt nước.
Nhưng tim, phổi và bộ não thực sự không có thước đo oxy. Chúng chỉ quan
tâm hai điều: ta có đang hít vào bất kỳ loại khí nào hay không, và có đang
thở ra CO
2
hay không. CO
2
tan trong máu tạo thành axit cacbonic; và miễn là
CO
2
được thanh lọc theo từng hơi thở để làm giảm axit, bộ não sẽ coi như
không có gì bất ổn. Đó thật ra chỉ là một phương án tạm thời mà tiến hóa
mang lại cho ta. Sẽ tốt hơn nếu theo dõi được nồng độ oxy, vì đó mới là thứ
mà chúng ta khao khát. Nhưng với tế bào mà nói, việc kiểm tra xem lượng
axit cacbonic đã giảm gần tới 0 hay chưa sẽ dễ dàng hơn, nên chúng quyết
định chỉ làm thế.
Nitơ cản trở hệ thống đó. Nó không mùi, không màu và không làm tích tụ
axit trong mạch máu. Chúng ta hít nó vào và thở ra dễ dàng, phổi cảm thấy
thư giãn nên không gửi tín hiệu báo động tới não. Kẻ sát nhân “nhân đạo”
này dễ dàng luồn lách qua hệ thống an ninh của cơ thể với vẻ thân thuộc.
(Thật trớ trêu khi tên nhóm của các nguyên tố trong cột của nitơ –
“pnictogen” – nghĩa là “nghẹt thở” hay “thắt cổ” trong tiếng Hy Lạp.) Các
kỹ thuật viên NASA (những người đầu tiên thiệt mạng vì tàu con thoi tai
